NASA podzieliła się wynikami trwającego projektu badawczego Space Omics and Medical Atlas (SOMA), który dotyczy wpływu życia w kosmosie na zdrowie astronautów. Ujawniają, że loty kosmiczne przyspieszają proces starzenia się organizmów.
Według artykułu opublikowanego w „Scientific Reports”, życie w przestrzeni kosmicznej może zwiększać stany zapalne i niestabilność genomu oraz powodować dysfunkcję mitochondriów, co przyspiesza starzenie się.
— Lot kosmiczny wywołał znaczące zmiany we wzorcach ekspresji genów związanych z utratą mięśni, co wskazuje na stan ogólnej wątłości — zauważają badacze NASA. — Ekspozycja na środowisko kosmiczne prowadzi do zmian związanych ze stanem zapalnym, zanikiem mięśni i innymi cechami związanymi z wiekiem obserwowanymi zarówno u myszy, jak i ludzi — dodano w oświadczeniu.
Dowódca ISS Sunita „Suni” Williams twierdzi jednak, że jej waga jest taka sama obecnie, jak przed kosmiczną ekspedycją, która zaczęła się w czerwcu 2024 r. Powiedziała też, że pracuje nad masą mięśniową, wykonując cały czas te same ćwiczenia z ciężarami, które wykonywała podczas pobytu na stacji kosmicznej.
— Mogę powiedzieć, że podnoszenie ciężarów, które nie jest czymś, co robię cały czas, zdecydowanie mnie zmieniło. Moje uda i pośladki są trochę większe — powiedziała Williams.
Brak grawitacji szkodzi
Według nowych badań SOMA, loty kosmiczne powodują reakcje „ekspresji genów na uszkodzenia DNA, aktywację immunologiczną, zaburzenia mitochondrialne, wiotkość, sarkopenię, przyspieszone zagrożenia dla zdrowia w wielu narządach i regulację telomerów”.
Poprzednie badania wykazały, że spędzanie dłuższego czasu w środowisku kosmicznym o niskiej grawitacji może uszkodzić ludzkie ciało.
W warunkach mikrograwitacji mięśnie nie muszą pracować tak ciężko, aby utrzymać ciało, więc z czasem mogą słabnąć. Kości również tracą gęstość, zwiększając ryzyko złamań. Astronauci wykonują codzienne ćwiczenia, aby przeciwdziałać tym efektom, ale pełna regeneracja często wymaga czasu po powrocie na Ziemię.
— Astronauci doświadczają przyspieszonej utraty gęstości kości w alarmującym tempie — około 12 razy szybciej niż w stanie ciężkiej osteoporozy na Ziemi — zauważył Kyle Zagrodzky, założyciel i dyrektor generalny kliniki zdrowia kości OsteoStrong. — Ta szybka degradacja występuje, ponieważ kości nie wytrzymują już stałego obciążenia grawitacyjnego w przestrzeni kosmicznej. W rezultacie gęstość i wytrzymałość szybko się zmniejszają, kompresując lata potencjalnej osteoporozy w zaledwie kilka miesięcy — wyjaśnił.
— Osteoporoza zwiększa ryzyko złamań, często prowadząc do urazów zmieniających życie — powiedział Zagrodzky.
W przypadku braku grawitacji płyny ustrojowe, takie jak krew i limfa, przesuwają się w górę w kierunku głowy, co prowadzi do opuchlizny twarzy i ucisku na oczy. Z czasem może to powodować zmiany w widzeniu, znane jako zespół neuro-okularowy związany z lotami kosmicznymi (SANS), a w niektórych przypadkach trwałe problemy ze wzrokiem.
— Głowy ludzi w kosmosie wydają się nieco większe, ponieważ płyn wyrównuje się wzdłuż ciała — potwierdza Williams.
W przestrzeni kosmicznej występuje również znacznie wyższy poziom promieniowania kosmicznego niż na Ziemi. Długotrwała ekspozycja w stacjach kosmicznych, gdzie astronauci są częściowo chronieni przez ziemską magnetosferę, nadal niesie ze sobą ryzyko zwiększonej zachorowalności na raka, uszkodzenia układu nerwowego i innych kwestii zdrowotnych związanych z promieniowaniem.
Dłuższa podróż w kosmos
Williams i inny astronauta Barry „Butch” Wilmore utknęli na ISS od czerwca po tym, jak statek kosmiczny Boeing Starliner, który przywiózł ich na stację, uległ awarii.
Początkowo para miała spędzić na ISS tylko około tygodnia, ale po tym, jak w Starlinerze pojawiły się problemy z pędnikami i wycieki helu, statek kosmiczny powrócił na Ziemię bez nich, pozostawiając ich na pokładzie ISS bez możliwości powrotu do domu. Od przybycia na ISS 6 czerwca, przebywają już w kosmosie przez 165 dni.
Williams i Wilmore mają powrócić na Ziemię w lutym 2025 r. w kapsule Dragon misji Crew-9, która pod koniec września przywiozła na międzynarodową stację kosmiczną astronautę NASA Nicka Hague’a i kosmonautę Roskosmosu Aleksandra Gorbunowa. Dwa miejsca pozostały wolne, aby przetransportować astronautów do domu.
Zanim powrócą na stały grunt, będą przebywać w przestrzeni kosmicznej przez około 250 dni.
Tekst opublikowany w amerykańskim „Newsweeku”. Tytuł, lead i śródtytuły od redakcji „Newsweek Polska”.
