Chińska Republika Ludowa wykorzystuje słabość prezydenta Władimira Putina, aby zmaksymalizować swój geopolityczny wpływ na Rosję, co prowadzi do odwrócenia równowagi sił między dwoma wieloletnimi sojusznikami, powiedziała Ursula von der Leyen w krytycznym przemówieniu.
„Prezydent Xi nie zniechęca się okropną i nielegalną inwazją na Ukrainę, ale utrzymuje swoją »bezgraniczną przyjaźń« z Rosją Putina” – powiedziała von der Leyen w czwartek rano.
„Ale nastąpiła zmiana dynamiki w stosunkach między Chinami a Rosją. Z wizyty jasno wynika, że Chiny postrzegają słabość Putina jako sposób na zwiększenie swojego wpływu na Rosję.
„I jasne jest, że równowaga sił w tych stosunkach – która przez większą część ubiegłego stulecia faworyzowała Rosję – teraz się odwróciła”.
Unia Europejska i jej zachodni sojusznicy z uwagą przyglądają się ostatnim poczynaniom Chin na arenie międzynarodowej, w tym głośnej wizycie prezydenta Xi Jinpinga w Moskwie, podejrzeniom o pomoc wojskową dla kraju oraz 12-punktowy „plan pokojowy” za Ukrainę, szeroko krytykowaną za zacieranie granic między agresorem a ofiarą i nieuznawanie realiów okupowanych terytoriów.
Rola Chin w wojnie na Ukrainie będzie „czynnikiem decydującym” dla określenia zaangażowania między Brukselą a Pekinem, ostrzegł von der Leyen.
„Chiny mają obowiązek odegrać konstruktywną rolę w promowaniu sprawiedliwego pokoju” – powiedziała von der Leyen.
„Jakikolwiek plan pokojowy, który w efekcie skonsolidowałby rosyjskie aneksje, jest po prostu niewykonalny. W tej kwestii musimy być szczerzy”.
W całym swoim 40-minutowym wystąpieniu przewodnicząca Komisji Europejskiej przedstawiła trzeźwy, momentami palący obraz obecnego stanu stosunków UE-Chiny, określając je jako „bardziej odległe i trudniejsze” i bezpośrednio oskarżając Pekin przebijania porządku wolnego handlu, zastraszania małych krajów, łamania praw człowieka, wzmacniania swojej pozycji militarnej oraz nasilenia kampanii dezinformacyjnych i przymusu na całym świecie.
„Te eskalacyjne działania wskazują na to, że Chiny stają się coraz bardziej represyjne w kraju i bardziej asertywne za granicą” – powiedziała von der Leyen.
„Chiny przewróciły teraz kartę ery„ reform i otwarcia ”i wkraczają w nową erę bezpieczeństwa i kontroli”.
Von der Leyen mówiła obszernie o Chinach, które jej zdaniem stają się „bardziej represyjne w kraju i bardziej asertywne za granicą”, dominującym supermocarstwem, które zorganizowało całą swoją gospodarkę i społeczeństwo wokół absolutnej kontroli rządzącej partii komunistycznej i uczyniła indywidualne prawa obywateli zwykłym podporządkowaniem suwerenności narodowej.
„Możemy spodziewać się wyraźnego nacisku na zmniejszenie zależności Chin od świata i zwiększenie zależności świata od Chin” – powiedziała von der Leyen.
„Jasnym celem Komunistycznej Partii Chin jest systemowa zmiana porządku międzynarodowego z Chinami w centrum. Widzieliśmy to w stanowiskach Chin w gremiach wielostronnych, które pokazują determinację w promowaniu alternatywnej wizji porządku światowego”.
De-risking, nie de-coupling
Pomimo niedawnego zwrotu na gorsze – który odnotowuje wzrost zakazy na TikToku we wszystkich rządach europejskich, zamrożone umowa inwestycyjnautrzymujące się wątpliwości co do pochodzenia pandemii COVID-19, szereg działań odwetowych kontrsankcje – Ursula von der Leyen powiedziała, że bloku po prostu nie stać na wyraźne zerwanie z Chinami.
„Uważam, że odłączenie się od Chin nie jest ani wykonalne – ani leży w interesie Europy. Nasze stosunki nie są czarne ani białe – i nasza odpowiedź nie może być żadna” – powiedziała von der Leyen, wzywając do stabilności dyplomatycznej i otwartych linii komunikacyjnych.
„Dlatego musimy skupić się na zmniejszaniu ryzyka, a nie na rozdzielaniu”.
Przewodniczący wymienił zmiany klimatu i ochronę różnorodności biologicznej jako dwa obszary, w których UE i Chiny mogą znaleźć wspólny język, by stawić czoła globalnym wyzwaniom.
Jeśli chodzi o gospodarkę, von der Leyen zauważyła, że większość handlu towarami i usługami pozostaje „obustronnie korzystna” i wolna od ryzyka. Chiny są głównym partnerem handlowym UE jeśli chodzi o towaryz całkowitymi przepływami o wartości prawie 700 mld euro w 2021 r.
„Ale nasze stosunki są niezrównoważone i w coraz większym stopniu dotknięte wypaczeniami stworzonymi przez państwowy system kapitalistyczny Chin” – dodała von der Leyen.
„Musimy więc ponownie zrównoważyć te relacje w oparciu o przejrzystość, przewidywalność i wzajemność”.
Prezydent wyraźnie ostrzegła przed „wyraźną fuzją chińskich sektorów wojskowych i handlowych” oraz potencjalnymi konsekwencjami transferu wrażliwych technologii i własności intelektualnej, sugerując, że jej dyrektor wykonawczy zaproponuje nowy instrument kontroli niektórych rodzajów inwestycji.
Von der Leyen opowiedziała się za zmniejszeniem europejskiej zależności od Chin, szczególnie w sektorach gospodarki Zielona technologia oraz surowce, których popyt ma gwałtownie wzrosnąć, gdy blok zmierza w kierunku neutralności klimatycznej z większą prędkością w następstwie rosyjskiej wojny.
„Mamy przed sobą zadanie ponownego skupienia się na najważniejszych kwestiach. Jest to odzwierciedlenie potrzeby dostosowania naszej strategii do tego, jak wydaje się zmieniać Komunistyczna Partia Chin” – powiedział szef Komisji, wzywając państwa członkowskie, aby uniknąć stosowania „taktyki dziel i rządź”.
Przemówienie Von der Leyen zostało wygłoszone przed wspólną podróżą do Pekinu z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem. Warto zauważyć, że gospodarzami wydarzeń były European Policy Centre oraz Mercator Institute for China Studies (MERICS), z których ten ostatni objęty jest chińskimi sankcjami.
„W tym decydującym momencie spraw globalnych potrzebujemy zbiorowej woli, by wspólnie zareagować” – powiedziała von der Leyen pod koniec przemówienia.
„W geopolityce nic nie jest nieuniknione”.
