Unia Europejska powinna zrobić więcej, aby złagodzić „bardzo nieregularną” sytuację w zakresie zatrudnienia oraz wyzwania stawiane przez sztuczną inteligencję i cyfryzację, przed którymi stoją artyści i inni profesjonaliści z sektora kreatywnego, domagali się prawodawcy.
Komisje Parlamentu Europejskiego ds. kultury (CULT) i zatrudnienia (EMPL) przedstawiły w tym tygodniu wspólny raport, w którym wezwano do wprowadzenia nowych ram, które zapewnią godziwą płacę, ułatwią mobilność transgraniczną oraz zlikwidują strukturalne nierówności i nadużycia dotykające pracowników kreatywnych w całej UE.
„Często chwalimy Europę jako potęgę kulturalną” – powiedział podczas prezentacji Domènec Ruiz Devesa, poseł do Parlamentu Europejskiego i współsprawozdawca projektu sprawozdania. „I rzeczywiście tak jest. Ale tak jest [hypocritical] zrobić to ze względu na niepewność i ubóstwo profesjonalistów z branży kulturalnej i kreatywnej”.
Inicjatywa zwraca uwagę na szczególne realia, z jakimi borykają się przedstawiciele sektora kultury. Na przykład liczba samozatrudnionych w sektorze jest dwukrotnie większa niż w ogólnej populacji, a molestowanie seksualne jest trzykrotnie wyższe, wynika z danych Eurofund, Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy.
W 2021 r. w sektorze kultury w całej UE zatrudnionych było 7,4 mln osób.
„Status artysty”
Pandemia pokazała, że sytuacja stała się „po prostu nie do utrzymania”, argumentował Ruiz Devesa i inni posłowie do PE, i wyjaśniła, jak bezbronni są pracownicy kreatywni. Poprzez ten raport wzywają Komisję Europejską, organ wykonawczy UE, do zachęcania i wspierania państw członkowskich do wprowadzenia tzw. „statusu artysty”, który gwarantowałby lepszą ochronę socjalną.
Obecnie Europa „nie zaspokaja potrzeb swoich artystów” – powiedziała euronews Maria Walsh, eurodeputowana i członkini komisji ds. kultury i zatrudnienia. „I ostatecznie”, powiedziała, „spojrzymy na siebie za 10 lat i zastanowimy się – co stało się z naszą branżą?”
„Jeśli się nad tym zastanowić, zatrudnienie w sztuce jest bardzo nieregularne” – powiedziała Laura Boxberg, która ściśle współpracuje z artystami jako dyrektor Fińskiego Instytutu Kultury dla krajów Beneluksu. „Robisz program, a potem możesz mieć wolniejszy okres. Często, na przykład w Finlandii, tego rodzaju wpada przez szczeliny w systemie ubezpieczeń społecznych. Więc jeśli w tym raporcie są zalecenia dotyczące ulepszeń, przyjmuję je z zadowoleniem dużo.”
Zarówno Hiszpania, jak i Belgia, dwa kraje, które w następnej kolejności przejmą rotacyjną prezydencję w Radzie UE i częściowo dyktują kształt polityki w tym czasie, uwzględniły przyjęcie „statusu artysty” w swoich planach odbudowy po pandemii. Hiszpania ma przewodniczyć jesienią debacie ministerialnej poświęconej temu tematowi.
Treść generowana przez sztuczną inteligencję
W kilku innych krajach podejmowane są inicjatywy mające na celu zapewnienie godziwego wynagrodzenia artystom, takie jak holenderski Kodeks Sprawiedliwych Praktyk, austriacki Proces Uczciwości i irlandzki Dochód Podstawowy za Sztukę.
Inne kwestie poruszone w raporcie to konieczność uznawania przez wszystkich dyplomów i certyfikatów wydanych przez jedno państwo członkowskie, a także mnóstwo problemów związanych z cyfryzacją. Komisja musi ocenić „wyzwania stwarzane przez treści generowane przez sztuczną inteligencję” w odniesieniu do sektora kultury, czytamy w raporcie Parlamentu.
Poprzez ten raport parlament zwraca się do Komisji o wydanie oficjalnej decyzji, a nie dyrektywy – obie są wiążące dla państw członkowskich, ale ta druga miałaby większe znaczenie. W związku z tym krytycy twierdzą, że temu posunięciu może brakować ambicji potrzebnych do prawdziwego wdrożenia tych praktyk w całej Europie.
Więc czy naprawdę coś się zmieni?
Zapytany o to Lars Ebert, sekretarz generalny Culture Action Europe, stowarzyszenia organizacji kulturalnych, powiedział, że ruch nabiera rozpędu.
„Cóż, rozmawiasz z optymistą” – powiedział, dodając, że chociaż zainteresowanie dobrem artystów było większe, gdy obowiązywały blokady związane z koronawirusem i nieco zmalało od tego czasu, „temat praw artystów ma duży rozmach, prawda” Teraz.”
