Szacunkowe szkody wyrządzone interesom finansowym Unii Europejskiej wyniosły do końca 2022 r. 14,1 mld euro, przy czym prawie połowa strat wynikała z transgranicznych oszustw związanych z VAT – podała w swoim rocznym sprawozdaniu Prokuratura Europejska (EPPO).
Kwota ta wynika z 1117 toczących się dochodzeń, z których 865 wszczęto w ubiegłym roku, a 316 miało wymiar transgraniczny.
W 2022 r. urząd zabezpieczył 87 aktów oskarżenia, a sądy krajowe oddaliły 59 spraw. W wyniku sond zamrożono aktywa o wartości prawie 360 mln euro.
Według raportu rocznego, który został wydany w środę ranonajczęstszym rodzajem przestępstwa były oszustwa związane z wydatkami niezwiązane z zamówieniami, z 679 aktywnymi przypadkami.
Przestępstwo to dotyczy posługiwania się fałszywymi, błędnymi lub niekompletnymi dokumentami w celu odblokowania dostępu do funduszy unijnych.
Fundusze na rolnictwo i fundusze spójności, zdecydowanie dwie największe koperty w budżecie UE, stanowiły największą część wszystkich przypadków oszustw związanych z wydatkami, obejmując odpowiednio 231 i 156 przestępstw.
Jednak to transgraniczne oszustwa związane z VAT – w ramach których firmy i organizacje wykorzystują europejskie przepisy dotyczące VAT do manipulowania podatkami – spowodowały największe szkody finansowe, wynoszące ponad 6,7 mld EUR, mimo że stanowią zaledwie 16,5% wszystkich aktywnych dochodzeń.
Prawie 60% zgłoszeń i skarg otrzymanych przez EPPO w 2022 r. zostało złożonych przez podmioty prywatne, a reszta pochodziła od organów publicznych na szczeblu unijnym i krajowym.
„Są to zachęcające liczby” — powiedziała Laura Codruța Kövesi, europejska prokurator generalna, w przedmowie do raportu, zauważając, że liczby te prawdopodobnie wzrosną, ponieważ blok nadal uruchamia fundusz odbudowy po pandemii w wysokości 800 miliardów euro, który jest obecnie przekierowywany na turbodoładowanie transformację energetyczną.
„Te liczby nie powinny nas przekonywać, że jesteśmy już tak wydajni, jak powinniśmy” – dodał Codruța Kövesi. „Jesteśmy na dobrej drodze, ale musimy zrobić więcej. EPPO jest daleka od pełnego wykorzystania swojego potencjału”.
Prokuratura Europejska ma misję prowadzenia dochodzeń i ścigania przestępstw przeciwko interesom finansowym UE, takich jak transgraniczne oszustwa związane z VAT, pranie pieniędzy, korupcja i sprzeniewierzenie funduszy UE.
Biuro trafiło na pierwsze strony gazet w ostatnich miesiącach po wszczęciu dochodzeń w sprawie nadużyć finansowych przeciwko kilku członkom Parlamentu Europejskiego, w tym Ewa Kailigrecki ustawodawca w centrum afery pieniężnej za przysługi, znanej jako Qatargate.
Prokuratura Europejska z siedzibą w Luksemburgu działa w ramach zdecentralizowanej struktury delegowanych prokuratorów, którzy działają w 22 uczestniczących państwach członkowskich i występują przed sądami krajowymi.
Polska, Węgry i Szwecja dotychczas odmówiły wstąpienia do prokuratury, która jest niezależna od innych instytucji europejskich, podczas gdy Dania i Irlandia mają od dawna klauzule opt-out dotyczące wspólnych spraw bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
Idea powołania prokuratury z uprawnieniami do prowadzenia dochodzeń w sprawie przestępstw o charakterze transgranicznym sięga traktatu lizbońskiego z 2007 roku.
Propozycja przechodziła przedłużające się negocjacje do godz jej oficjalne założenie w czerwcu 2021 rkiedy fundusz odbudowy po COVID-19 nagle zwiększył siłę finansową UE i pogłębił potrzebę ściślejszego nadzoru nad wydatkami i rozliczalnością.
W przypadku Codruța Kövesi statystyki zebrane w raporcie z 2022 r. pokazują „bezprecedensową zdolność EPPO do identyfikowania i śledzenia niestabilnych przepływów finansowych i nieprzejrzystych ustaleń prawnych”.
„Półtora roku po rozpoczęciu naszej działalności potencjał EPPO może być niedostatecznie wykorzystany, ale nie można go zignorować” – powiedziała Codruța Kövesi.
Poprzednia roczny raport odkrył 5,4 miliarda euro szkód finansowych w 576 dochodzeniach.
