Dawne choroby wracają na Wyspy. „Jesteśmy w punkcie krytycznym”

Wielka Brytania przez wiele lat była w stanie wyeliminować niemal do zera wiele chorób występujących jeszcze kilkaset lat temu. M.in. dzięki szczepieniom i wielu kampaniom informacyjnym. Ten trend jednak się odwrócił i brytyjska służba zdrowia radzi sobie dziś gorzej z chorobami, o których lekarze niemal zapomnieli. Wynika to z cięć budżetowych oraz ze zmian nawyków żywieniowych Wyspiarzy. Na stołach coraz rzadziej pojawiają się świeże warzywa i owoce, bogate w witaminę C. A stąd tylko krok do szkorbutu, który przez tysiące lat był plagą marynarzy i zabił dwa miliony ludzi morza między XVI a XVIII w. Teraz choroba powraca.

„Myśl, że zaczynamy zapadać na te same choroby, na które w czasach wiktoriańskich cierpieli ludzie odbywający długie podróże morskie jest po prostu przerażająca” – napisał w oświadczeniu Sir Michael Marmot, dyrektor Instytutu Równości Zdrowotnej na University College London.

Brytyjskie media opisywały przypadek mężczyzny z Birmingham leczonego na szkorbut. Anglik przestał przyjmować przepisane mu suplementy, ponieważ nie było go na nie stać. Badania krwi wykazały znikome ilości witaminy C w jego organizmie, a także niedobór innych kluczowych składników odżywczych. To nie jest odosobniony przypadek. Tylko w 2022 r. 188 osób w Anglii trafiło do szpitali z powodu szkorbutu.

— Objawy szkorbutu to m.in. uczucie ciągłego zmęczenia i osłabienie. Bóle stawów, mięśni mogą być poprzedzone obrzękiem i krwawieniem dziąseł. W niektórych, skrajnych przypadkach mogą zacząć wypadać zęby. Następnie może rozwinąć się charakterystyczna wysypka z czerwonymi lub niebieskimi plamami na skórze, zwykle na nogach i stopach. Zatrzymanie płynów może następnie powodować obrzęk — mówi „Newsweekowi” lekarz pierwszego kontaktu Arancia Ramos z Londynu.

Swędzący problem

Tess McPherson z British Association of Dermatologists przekazała, że ​​liczba przypadków świerzbu od kilku lat regularnie rośnie. „Niestety są opóźnienia w diagnozie, opóźnienia w rozpoczęciu leczenia i niestosowanie leczenia w pełni, co może prowadzić do ponownego zakażenia”.

Świerzb jest przenoszony przez roztocza, które drążą nory i składają jaja pod skórą, powodując intensywne swędzenie i wysypkę. Rozprzestrzenia się poprzez kontakt skóra do skóry.

Dane z gabinetów lekarzy rodzinnych pokazują, że w ostatnich tygodniach nastąpił wzrost liczby przypadków, szczególnie w północnej Anglii, co może być związane z powrotem studentów na uczelnie. Tylko w ciągu roku od kwietnia 2023 r. do kwietnia 2024 r. w szpitalach w Anglii zdiagnozowano około 3 tys. 689 przypadków świerzbu, rok wcześniej było ich 2 tys. 128.

„Biedniej, coraz biedniej”

— Przepaść między bogatymi a biednymi w kraju pogłębia się — mówi „Newsweekowi” Emma Simthson, która sprzedaje owoce na rynku w dzielnicy Streatham w Londynie. — To smutne, ale wielu ludzi omijaj mój kram. Nie kupują już owoców i warzyw, idą do sklepu tylko po chleb i coś do niego – tłumaczy. – Koszty utrzymania są ogromne, wszystko jest drogie. Nasz kraj jest niby bogaty, a ludzie tygodniami potrafią jeść tylko chleb tostowy z masłem – wyjaśnia Emma. – Nie wiem, jak się utrzymam, mam coraz mniej klientów, a opłaty rosną. Odkąd wyszliśmy z Unii, jest coraz gorzej – mówi Simthson.

Ludzie o najniższych dochodach w Wielkiej Brytanii nie są w lepszej sytuacji niż 25 lat temu – taki wniosek na temat nierówności w jednej z najbogatszych gospodarek świata pochodzi z Centrum Sprawiedliwości Społecznej, niezależnego ośrodka analitycznego, którego wcześniejsze prace doprowadzały do ​​reformy brytyjskiego systemu opieki społecznej i wprowadzenia zasiłku Universal Credit, miesięcznego świadczenia rządowego dla osób o niskich dochodach.

300-stronicowy raport sprzed kilku miesięcy jest dowodem na to, jak stagnacja gospodarcza w Wielkiej Brytanii utrudniła walkę z ubóstwem.

— Mamy dwa społeczeństwa, jedno radzi sobie, a na drugim biegunie jest grupa ludzi, których życie naznaczone jest kryzysem, złym stanem zdrowia fizycznego i psychicznego; którzy żyją w społecznościach dotkniętych przestępczością i doświadczają wielu trudności w pracy. Obserwujemy powrót do modelu społeczeństwa z epoki wiktoriańskiej, naznaczonych pogłębiającą się przepaścią między bogatymi a dotkniętą ubóstwem klasą niższą — mówi „Newsweekowi” dziennikarz Tom Mullaney z Oksfordu. – O takim podziale i rosnącym ubożeniu społeczeństwa, a także kryzysie zdrowotnym porównywanym do czasów Dickensa eksperci w Wielkiej Brytanii mówią co najmniej od roku – dodaje dziennikarz.

– Widzę pogłębiającą się przepaść wśród uczniów – mówi Jenny Eades, nauczycielka ze szkoły podstawowej z Bath. – Mówię o przepaści między biednymi a tymi, którzy radzą sobie dobrze. Z semestru na semestr wydłuża się lista uczniów, których rodziców nie stać na ciepły posiłek. Dzieci korzystają z dotowanych przez rząd i organizacje pozarządowe obiadów, gdyby nie to, nie jadłyby ciepłego obiadu w ogóle – podkreśla Eades.

W 2022 r. w Anglii i Walii odnotowano ponad 800 tys. przyjęć z powodu schorzeń związanych z niedożywieniem, w tym szkorbutu i krzywicy. W wielu przypadkach dotyczyło to dzieci. Dane NHS England pokazują, że liczba przyjęć z powodu złego stanu zdrowia wywołanego niedożywieniem lub nieodpowiednią dietą wzrosła czterokrotnie w ciągu ostatnich 15 lat i podwoiła się w ciągu dekady.

Według raportu Fundacji Josepha Rowntree w latach 2021–2022 14,4 mln Brytyjczyków żyło w ubóstwie, a 6 mln osób znajdowało się w „bardzo głębokiej” biedzie, mając dochody określane jako znacznie poniżej granicy ubóstwa.

Jeszcze kilka lat temu w brytyjskich sklepach można było znaleźć kosze z darmowymi owocami dla dzieci, w niewielu wciąż są jabłka i gruszki dla najmłodszych. – Mniejsze sklepy musiały z tego zrezygnować, tak jak ja – mówi „Newsweekowi” Aman Sarani, właściciel sklepu w Hasting. – Po brexicie mamy problem z łańcuchem dostaw, zamawiamy mniej, żeby żywność się nie marnowała, nie zostaje nic, co możemy rozdać – tłumaczy sklepikarz.

– W tym roku szkoła przeznaczyła z budżetu więcej pieniędzy na lekcje gimnastyki korekcyjnej oraz te dotyczące zdrowego żywienia. Rozdajemy także broszury dla rodziców informujące, jak radzić sobie, kiedy dziecko ma wszy czy świerzb, bo liczba dzieci z takimi problemami regularnie rośnie – dodaje Eades.

Choroby weneryczne w natarciu

W tym roku Departament Zdrowia przyznał władzom lokalnym najniższą dotację na usługi profilaktyczne od prawie 10 lat. W porównaniu z rokiem 2015 to o 30 proc. mniej. To z kolei sprawiło, że np. kliniki zdrowia seksualnego mają problemy z zapewnieniem odpowiednich badań i leczenia.

Profesor Sir Chris Whitty, lekarz epidemiolog, podkreślił związek między spadkiem finansowania służby zdrowia publicznego a wzrostem zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową a. Ostrzegł posłów przed niebezpieczeństwami kiły, podkreślając jej potencjał do wielu powikłań.

W 2023 r. w Anglii w placówkach zdrowia seksualnego postawiono ponad 12,5 tys. nowych diagnoz kiły. W latach 2013–2019 liczba diagnoz kiły zakaźnej wzrosła o 140 proc., z ponad 3,3 tys. przypadków do ponad 8 tys.

Liczba przypadków rzeżączki jest również najwyższa od czasu rozpoczęcia rejestrowania danych w 1918 r. W zeszłym roku w Anglii zgłoszono jej 85 tys. przypadków.

Wpływ tych ograniczeń budżetowych wykracza poza usługi zdrowia seksualnego. Centra opieki zdrowotnej i gabinety lekarskie również odczuwają obciążenie, przyczyniając się do spadku wskaźników szczepień przeciwko zakaźnym chorobom wieku dziecięcego.

Władze lokalne podniosły alarm w sprawie opłakanego stanu publicznej służby zdrowia, opisując ją jako znajdującą się w „punkcie krytycznym” z powodu braku funduszy na kluczowe programy testowania i leczenia.

Mniej szczepień

Odra po raz pierwszy od dziesięcioleci ponownie stała się poważnym zagrożeniem dla dzieci w Wielkiej Brytanii. W tym roku w Anglii odnotowano 2,6 tys. przypadków odry, co jest najwyższą liczbą od czasu rozpoczęcia prowadzenia rejestrów w 1996 r. Jest to po części związane ze spadkiem liczby szczepionych dzieci.

W tym roku w Anglii na krztusiec zmarło dziesięcioro dzieci, a liczba zachorowań przekroczyła 12 tys., w porównaniu z zaledwie 856 przypadkami w zeszłym roku. Jest to również związane ze spadkiem liczby zaszczepionych przeciwko krztuścowi — szczepionką, która jest oferowana kobietom w ciąży i dzieciom w wieku 8, 12 i 16 tygodni.

Oxford Vaccine Group alarmuje, że ​​życie małych dzieci jest zagrożone: „Wiele chorób, przed którymi próbujemy chronić, nie było obserwowanych od wielu lat, dlatego też postrzeganie przez ogół społeczeństwa znaczenia szczepień wydaje się spadać”.

Od listopada ubiegłego roku w Anglii odnotowano dziewięć zgonów niemowląt z powodu krztuśca, podczas gdy najnowsze dane z brytyjskiej Agencji Bezpieczeństwa Zdrowia wskazują na 12,2 tys. potwierdzonych przypadków w okresie od stycznia do lipca tego roku. Z kolei od początku 2024 ro. dotąd tylko w Anglii zanotowano ponad 2,4 tys. potwierdzonych przypadków odry.

— Wiele osób może mi zarzucić, że to naciągane, ale jestem przekonany, że przynajmniej częściową winę za powrót dickensowskich chorób nad Tamizę ma też opuszczenie przez Zjednoczone Królestwo Unii Europejskiej. Przypominam o łańcuchu dostaw, brakuje kierowców, a to wiążę się z widokiem pustych półek na owoce i warzywa w brytyjskich sklepach, nie ma lekarstw, często trzeba na nie czekać, do tego deficyt kadry medycznej, która przez wiele lat bazowała na pracownikach z krajów Wspólnoty. To wszystko wpływa na stan świadomości zdrowotnej mieszkańców tego kraju. Brexit ma wciąż kolosalny wpływ na brytyjską gospodarkę i ubożenie społeczeństwa – mówi „Newsweekowi” politolog James Drysdale z Bristolu.

Czy będzie lepiej? Raczej nieprędko. Sami politycy ostrzegają, że najgorsze skutki brexitu dopiero nadejdą. Tak mówiła ostatnio sekretarz ds. gospodarki w brytyjskim ministerstwie skarbu Tulip Siddiq. Według przedstawicielki rządzącej Partii Pracy 60 proc. skutków gospodarczych brexitu jeszcze się nie zrealizowało.