Fiasko ministerialnego planu? Ze szkół płyną skargi: To był błąd

Od kwietnia obowiązuje rozporządzenie zakazujące zadawania prac domowych na ocenę w szkołach podstawowych.

– Jeśli dziecko wraca po ośmiu godzinach pracy w szkole i ma jeszcze trzy godziny pracy w domu ze stresem, że to będzie ocenione, to też nie jest działanie na rzecz jego dobrostanu – oceniała w Radiu Zet minister edukacji Barbara Nowacka.

Ta zmiana miała więc dać przeładowanym nauką uczniom chwilę oddechu. Jak alarmują nauczyciele i rodzice, nie do końca się to sprawdza.

Romualda, nauczycielka języka polskiego i historii w szkole podstawowej, od lat zadawała swoim uczniom prace domowe. Interii wyjaśnia, że robiła to, aby wykształcić w nich zasadę systematyczności i sprowokować do samokształcenia. Zadania do domu były krótkie, sprawdzane głównie ilościowo na plusy i minusy. Na koniec półrocza nauczycielka sumowała plusy i stawiała ocenę za samokształcenie.

– Tłumaczyłam uczniom, że to bardzo ważne, żeby umieć pracować w domu. Związane to jest z dobrą organizacją czasu i samorealizacją, a przede wszystkim zwiększa w każdym świadomość nauki – mówi Interii.

Teraz stawia tylko plusy, jeśli ktoś nieobowiązkową pracę domową odrobi, a chętnym sprawdza zadania na ocenę. Takich uczniów jest jednak bardzo mało.

– Brak możliwości zadawania prac domowych to błąd. Nastąpił znaczny spadek motywacji do nauki wśród uczniów – ocenia Romualda. Wyjaśnia, że najważniejszą funkcją prac domowych jest utrwalenie i przypomnienie wiedzy i umiejętności z danego zakresu. – Kiedy można było je zadawać i oceniać, skłaniało to ucznia do jakiejkolwiek pracy w domu. Oczywiście zdarzali się uczniowie, którzy i tak ich nie odrabiali, tak było, jest i będzie. Jednak brak wypełnienia dzieciom czasu po szkole demotywuje i nie zmusza do pracy – ocenia.

Nauczycielka wskazuje też, że uczeń szkoły podstawowej w Polsce jest bardzo obciążony nauką. – Pomimo likwidacji prac domowych, uczniowie nadal nie mają czasu na swój rozwój i rozwój swoich zainteresowań. Potrzeba dogłębnej zmiany systemowej – komentuje.

– Gdyby było mniej przedmiotów stałych, a niektóre dochodziłyby i odchodziłyby po roku nauki, byłby czas na utrwalenie ich treści w szkole, wykluczając w tym momencie pracę w domu – podkreśla Romualda. – Ministerstwo zamiast likwidować prace domowe, powinno zająć się zmianą systemu oświaty w Polsce – podsumowuje.

– W mojej szkole stosujemy się do rozporządzenia, nie zadajemy – mówi Interii Małgorzata, nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej.

Podkreśla jednak, że w klasach I-III doskonalenie techniki czytania, czy też ćwiczenie umiejętności grafomotorycznych musi w domu następować. – Omawiamy z dziećmi postępy i wskazujemy, co mają utrwalać. Rodzice bardzo mocno sygnalizują nam, że jednak zadania domowe powinny wrócić – komentuje.

Według nich, jak relacjonuje nauczycielka, brak zadań domowych spowodował, że ich dzieci przestały się systematycznie uczyć. – Moim zdaniem mogłyby wrócić, oczywiście z indywidualnym podejściem, aby nie zarzucać dzieci – dodaje. Nie ukrywa, że przy obowiązkowych zadaniach domowych dzieci były przemęczone – wtedy, kiedy te polegały na wykonaniu w domu pracy, której w szkole nie zdążył zrobić nauczyciel.

Jak słyszymy, w jednej ze szkół na Mazowszu rodzice uczniów V klasy wystąpili o zadawanie prac domowych, tych nieocenianych, przez nauczycieli. Nawet takie nie były tam uczniom zlecane. Chodziło o matematykę, j. angielski i j. polski. Tłumaczyli, że młodzież powinna uczyć się systematycznie, że „jakoś tyle pokoleń tak się wychowało i nie było problemu”. Prośba padła podczas zebrania, a wychowawczyni przekazała ją nauczycielom. Efektów na razie nie widać.

Magdalena, mama dwójki chłopców uczęszczających do szkoły podstawowej, jest jedną z tych osób, które też chciałyby, aby prace domowe były znów obowiązkowe. – Brak systematyczności prowadzi donikąd – komentuje.

Jej zdaniem rząd najpierw powinien zacząć od reformy szkolnictwa i zmniejszyć w szkole nauczanie mniej potrzebnych przedmiotów, a nie wprowadzać zakaz obowiązkowych prac domowych. – Rząd chciał się popisać, ale im nie wyszło. Większość dzieci w klasach moich synów zaczęła chodzić na płatne korepetycje. Moi chłopcy też z tego korzystają. To chyba nie tak powinno wyglądać – wskazuje.

Zauważa też, że uczniowie mają teraz więcej kartkówek i sprawdzianów. – Wcześniej tygodniowo były maksymalnie dwa, trzy testy, teraz jest od czterech do sześciu – wylicza.

Magdalena pilnuje, aby jej dzieci odrabiały nieobowiązkowe prace domowe. I – w związku z tym – zauważa: – Dzieci mają jeszcze więcej obowiązków, które spadają na rodzica. Musi jakoś wpłynąć na dziecko, żeby się uczyło: chodziło na korepetycje, odrabiało prace domowe. To błędne koło.

Natalia, była nauczycielka, nigdy nie zadawała prac domowych. Wyjątkiem była nauka słownictwa, uczyła języka angielskiego. Wychodziła z założenia, że uczniowie i tak ściągną odpowiedzi z internetu.

Teraz jako mama VI-klasisty i licealistki też nie jest zwolenniczką prac domowych. – Uważam, że zbyt wiele nie wnoszą.

– W szkołach moich dzieci nie ma tych zadań, ale słyszę i widzę, że nauczyciele robią więcej kartkówek. Czy to jest w porządku? Nie wiem. Kartkówki nie można poprawić, więc jeśli dziecku się noga powinie, to już nie ma możliwości poprawy takiej oceny – zauważa.

Na koniec podkreśla: – Czy istnieje złoty środek? Nie wiem, ale wiem, że bez zadań domowych mój syn ma więcej czasu na odpoczynek i zajęcia sportowe, które bardzo lubi.

Tomasz*, ojciec nastoletniej dziewczynki i chłopca, mówi Interii: Zgadzam się, że młodzież powinna mieć czas na realizację swoich pasji i odpoczynek po szkole, ale całkowita rezygnacja z prac domowych to gruba przesada.

Kiedy prace domowe były obowiązkowe, syn i córka Tomasza wracali ze szkoły i po około dwóch godzinach odpoczynku szli na zajęcia dodatkowe. – Później siadali do wkuwania do sprawdzianów i jeszcze odrabiali lekcje z innych przedmiotów. Kończyli około godziny 22. Do tego nie można wracać – podkreśla.

Teraz jednak jego dzieci w ogóle nie zajmują się nauką po szkole. – Chyba, że mają jakiś test. Wówczas wychodzi pewna różnica. Uważamy z żoną, że przez brak prac pogłębiają się dysproporcje w poziomie wiedzy nabywanej przez młodzież. Ci bardziej błyskotliwi złapią wszystko w lot na lekcji, a ci nieco słabsi pozostaną z nieprzepracowanym materiałem – ocenia Tomasz.

Widzi to u swoich dzieci. – Moja córka uczy się chętnie i bardzo dobrze. Nie zauważyłem, by zmiana jakoś wpłynęła na jej oceny i poziom. Natomiast syn uczy się normalnie, jak większość chłopców w jego wieku. By wszystko przyswoić, musi dołożyć nieco pracy. Brak prac domowych mu nie pomaga. Nauka przed sprawdzianem czy kartkówką się wydłuża – opowiada.

Tomasz jest zwolennikiem obowiązkowych prac domowych z trzech kluczowych przedmiotów, które dzieci zdają później na egzaminie ósmoklasisty. – Pozwoli im to lepiej się do niego przygotować – ocenia. Przyznaje też, że nauczyciele jego dzieci też widzą problem. – Ostatnio nauczycielka matematyki zaczęła robić kartkówki niemal po każdej lekcji. Tak wymusza systematyczność. No, ale to przypomina rozpaczliwe łatanie dziur w oczekiwaniu na systemowe rozwiązanie – ocenia.

Z podsumowania 44 badań dotyczących prac domowych przygotowanego przez Educational Endowment Foundation wynika, że prace domowe ogólnie mają pozytywny wpływ na uczniów, ale bardziej w szkołach średnich niż podstawowych. Natomiast międzynarodowe badanie PISA i badanie Instytutu Badań Edukacyjnych potwierdzają znikome skutki prac domowych na efekty kształcenia. Badania te pochodzą jednak z 2012 i 2015 roku, nie dotyczą też wszystkich uczniów.

*imię bohatera zostało zmienione