Ile będzie żył twój pies?

Aby określić szacunkową długość życia psów różnych ras, naukowcy pod kierownictwem dr Kiersten M. McMillan z Dogs Trust przeanalizowali olbrzymią bazę danych dotyczących 584 734 psów z terenu Wielkiej Brytanii, w tym 284 734 zwierząt już nieżyjących. Dane pochodziły od weterynarzy, firm ubezpieczeniowych i organizacji charytatywnych zajmujących się zwierzętami. Łącznie w bazie znalazło się 155 ras.

Jednak badacze brali pod uwagę nie tylko psy rasowe, ale też mieszańce, a w swoim zestawieniu cech mogących wpływać na długość życia psa uwzględnili takie zmienne jak płeć, wielkość ciała oraz – co bardzo istotne – tzw. wskaźnik głowowy, powiązany z budową psiej czaszki. Wśród psów generalnie dominują trzy typy budowy głowy. Pierwszy to czaszka dolichocefaliczna, którą mają psy o długich pyskach (zwanych fachowo kufą) i wydłużonych głowach, takie jak charty. Drugi typ to czaszka mezocefaliczna, czyli głowa bardziej zaokrąglona i niezbyt długi pysk – mają ją np. wyżły czy teriery. Trzeci typ to czaszka brachycefaliczna, najbardziej okrągła ze wszystkich i charakteryzująca się bardzo skróconą, spłaszczoną kufą. Do tego typu zalicza się mopsy, boksery, buldogi angielskie czy francuskie.

Psy rasowe żyją średnio dłużej niż mieszańce podobnej wielkości i budowy

Średnia długość życia dla wszystkich badanych psów wyniosła 12,5 roku. Suki miały nieco dłuższą średnią długość życia wynoszącą 12,7, a psy 12,4. – Odkryliśmy, że oczekiwana długość życia różni się w zależności od rasy, wielkości ciała, kształtu twarzy i płci – mówi dr McMillan. – Wiele z tych czynników współgra ze sobą, np. średniej wielkości samce o płaskim pysku są prawie trzy razy bardziej narażone na krótsze życie niż małe samice o długim pysku – tłumaczy badaczka.

Te różnice naukowcy zobaczyli wyraźnie, kiedy podzielili psy na kategorie uwzględniające masę ciała oraz wskaźnik głowowy. Okazało się, że krócej od średniej żyją średnie psy o kufach spłaszczonych, np. buldogi angielskie czy boksery – samce średnio odchodzą po 9,1 roku, a samice po 9,6. Dla wszystkich psów o spłaszczonych pyskach mediana długości życia wynosiła 11,2 roku, czyli o półtora roku mniej niż średnia, a ryzyko przedwczesnej śmierci było o 40 proc. większe w porównaniu z psami o średniej długości pyskach, np. labradorami czy owczarkami.

Problemy zdrowotne psów ze spłaszczonymi pyskami znane są weterynarzom od dawna. – Co ze zdrowotnego punktu widzenia oznacza taka czaszka? Wyłupiaste oczy, które nie mieszczą się w zredukowanych oczodołach, problemy z zębami, upakowanymi w krótkich szczękach. Spłaszczony, bardzo krótki nos uniemożliwia właściwą termoregulację, przez co pies szybko się przegrzewa. Psy te mają problemy z układem oddechowym i układem krążenia – wymienia dr Agnieszka Grąziowska-Maciela z lecznicy weterynaryjnej w Janowie Podlaskim.

Z badania dr McMillan wynikło, że najwyższą średnią długością życia charakteryzują się małe psy obu płci o długich pyskach, np. pudle, pinczery czy teriery Jack Russell. Przeżywają one średnio 13,3 roku. Rekordziści to: malutki lancashire heeler, który średnio dożywa 15,4 roku, spaniel tybetański (15,2) oraz bolończyk (14,9). Do zdrowych i długowiecznych ras psów zalicza się także japońskie shiba inu, papillony, owczarki australijskie, beagle, pudle, husky, posokowce bawarskie, border collie czy ozdobne maluchy: chihuahua, bichon frise, hawańczyki i papillony. Co ciekawe, psy rasowe żyją średnio dłużej niż mieszańce podobnej wielkości i budowy. Według zespołu dr McMillan, średnia długość życia kundelka jest o 0,7 roku niższa niż psa rasowego. Naukowcy na razie nie umieją tego wyjaśnić, zwłaszcza że dotychczas psy nierasowe były uważane za zdrowsze i silniejsze od rasowych.

Najkrócej żyją psy ras olbrzymich, nawet jeśli nie dotyczą ich problemy związane ze spłaszczonym kształtem czaszki. Np. wilczarze czy irlandzkie psy na jelenie z trudem dożywają ośmiu lat. Według wyliczeń zespołu dr McMillan, do najkrócej żyjących ras należą też: owczarek kaukaski – średnio 5,4 roku, ogromny dog kanaryjski – 7,7 i cane corso – 8,1. Dla naukowców to krótkie życie największych psów wciąż stanowi zagadkę, bowiem w całej przyrodzie to raczej osobniki małe żyją krótko, a duże długo. Tak jest u wszystkich ssaków – im większa masa ciała, tym dłuższe życie. A u psów zupełnie na odwrót. Na rozwiązanie tej tajemnicy wpadli ostatnio studenci Josh Winward i Alex Ionescu z Colgate University w Hamilton w USA, którzy wraz z fizjolożką prof. Aną Jimenez przebadali 80 próbek psich tkanek pobranych z uszu, amputowanych psich pazurów czy ogonów zarówno od psów dużych, jak i małych. Okazało się, że problem z krótkim życiem wielkich ras może wiązać się z olbrzymim zapotrzebowaniem na energię i szybkim metabolizmem u szczeniąt ras wielkich. Badacze odkryli, że u tych szczeniąt dochodzi do powstania w komórkach nadmiaru wolnych rodników tlenowych, produktu ubocznego komórkowej przemiany materii. A wolne rodniki mają udowodniony wpływ na starzenie się komórek i uszkodzenia DNA. Tym psom można będzie w prosty sposób wydłużyć życie, podając im antyoksydanty w pierwszych miesiącach życia – sugeruje Josh Winward w artykule w piśmie „Science”. Do tego jednak potrzeba więcej badań, aby określić, jaki poziom antyoksydantów będzie dla szczeniaków optymalny i powstrzyma proces starzenia.

Dziś wiemy już, że psy starzeją się w tempie zupełnie innym niż ludzie. Przywykliśmy porównywać wiek psa do wieku człowieka, mnożąc liczbę lat tego pierwszego przez siedem. Uważaliśmy, że siedmioletni pies jest na podobnym etapie życia co 49-letni człowiek. Ale to nieprawda. Psy osiągają wiek średni i starość o wiele szybciej, niż sądziliśmy. Wykazał to prof. Trey Ideker z Univesity of California, który zbadał proces starzenia się psów na poziomie komórkowym. Wraz z wiekiem u psów i u ludzi zachodzą subtelne zmiany chemiczne w DNA, choć same geny nie zmieniają się przez całe życie. Te zmiany nazywane są metylacją DNA i mają duży wpływ na proces starzenia się.

Prof. Idaker prześledził metylację DNA u 104 labradorów w różnym wieku, od dwumiesięcznych szczeniąt do sędziwego 16-latka. Następnie porównał to z podobnymi zmianami, które zachodzą w ludzkim DNA. Okazało się, że w pierwszych latach życia psa zmiany zachodzą o wiele szybciej niż u człowieka, np. ośmiotygodniowy szczeniak to odpowiednik 9-miesięcznego dziecka. Wskazują na to nie tylko zmiany w DNA, ale też fizjologiczne – w tym wieku u obu gatunków pojawia się ząbkowanie.

Według wyliczeń prof. Idakera, roczny pies to młody dorosły, a dwa lata to u psa stateczny wiek średni, który można porównać do naszej czterdziestki. U czteroletniego labradora poziom metylacji DNA jest podobny jak u 53-letniego człowieka, a u siedmioletniego – jak u człowieka po sześćdziesiątce.

Psia starość jest bardzo podobna do ludzkiej. Pierwsze objawy starzenia się to siwiejący pysk, przybieranie na wadze, obniżona odporność czy mniejsza sprawność fizyczna. U starszych psów, podobnie jak u ludzi, dochodzi do zwyrodnienia stawów i związanych z tym dolegliwości bólowych. Często widać, że pies przestaje np. wskakiwać na kanapę, niechętnie chodzi po schodach. Stare psy także równie często jak ludzie zapadają na demencję. W ich mózgach może dochodzić do odkładania się blaszek amyloidowych jak w chorobie Alzheimera. Pies może więc zapominać, gdzie powinien się załatwiać, może nie poznawać opiekunów albo bać się nie wiadomo czego.

Aby nasz pies starzał się zdrowo i niezbyt szybko, kluczowe jest niedopuszczenie do powstania otyłości. – Nadmierna masa ciała wydatnie przyczynia się do skrócenia psiego życia, powodując problemy z układem krążenia, ruchu, oddechowym oraz cukrzycę ze wszystkimi jej konsekwencjami – wymienia dr Grąziowska-Maciela. Potwierdzają to badania zoologów z University of Liverpool prowadzone we współpracy z Banfield Pet Hospital. Naukowcy przeanalizowali dane zdrowotne 50 tys. wykastrowanych psów i suczek, należących do 12 popularnych ras. Korelację między nadwagą a krótszym życiem zaobserwowali u wszystkich ras, chociaż w różnym nasileniu. Np. u samców owczarków niemieckich nadwaga skracała życie średnio o pięć miesięcy, u pitbulli – o rok, a u malutkich yorków – aż o 2,5 roku!

I wygląda na to, że przekarmiając nasze psy, przenosimy na nie własne złe nawyki. Wykazali to naukowcy z Cornell University, którzy zestawili dane zdrowotne 318 psów oraz ich właścicieli. Średni wiek zwierząt wynosił sześć lat, właściciele byli w różnym wieku. Spośród badanych psów 18 proc. miało nadwagę i zdarzało się to częściej u tych, których opiekunowie mieli nieprawidłowe BMI i spożywali zbyt dużo tłuszczu – piszą naukowcy w „British Journal of Nutrition”. Wykazali też, że starsi właściciele psów nawet z lekką nadwagą również mieli psy z nadwagą. Podobnie było u młodych osób – jeśli same były otyłe, ich psy częściej miały nadwagę. Dobrym lekarstwem na psie i ludzkie problemy z wagą i objawami starzenia się mogą być więc solidne spacery. A może nawet lekki jogging?