Jan Paweł II obalił komunizm? Mitów, na których buduje się Kościół, jest więcej

„Bzdura”

– Z jakiegoś powodu nie umiemy się po prostu zachwycić tym, że ten bohater był kolektywny. Tym bohaterem był 10-milionowy ruch Solidarności. To jest absolutny fenomen, który obalił komunę w Polsce – mówi gość „Rachunku Sumienia”. I dodaje, że „oczywiście to nie jest tak, że pielgrzymka Jana Pawła II z początku jego pontyfikatu z 1979 r. nie miała znaczenia dla nastrojów społecznych”.

– Oczywiście, że miała. Tak, tylko że to nie działa w taki prosty sposób, że Jan Paweł II powiedział „Niech wstąpi Duch twój i odnowi oblicze tej ziemi” i już. Tu się nałożyło bardzo wiele procesów, które miały podłoże również socjalne, a nie tylko światopoglądowe, religijne czy kulturowe. W Polsce był głód i bieda. Warunki pracy były, jakie były i to one w pierwszej kolejności popchnęły do strajku robotników. Postulaty ze Stoczni Gdańskiej były czysto socjalno-ekonomiczne – mówi autor gość „Rachunku Sumienia”.

Czy papież Polak obalił władzę PRL? – Oczywiście to jest bzdura. Ja nie mówię, że Kościół nie miał żadnej roli, to też nie o to chodzi. Jedyne co chcę powiedzieć, że ta rola była skomplikowana, w jakiejś sferze pozytywna, a w jakiejś sferze zupełnie negatywna — podkreśla Ignacy Dudkiewicz.

Kościół w PRL

Dudkiewicz mówi też o roli, jaką w PRL odegrał Kościół katolicki. — To jest w pewnym stopniu kontynuacja opowieści o roli Kościoła w historii Polski, która sięga okresu zaborów. Do tej pory Kościół powiela mity, jakoby brał udział w dążeniach niepodległościowych narodu polskiego, co – jak wiemy z historii – nie zawsze było przecież prawdą – mówi Dudkiewicz.

Budowanie mitu dookoła roli Kościoła w PRL-u opiera się na powtarzaniu, że „Kościół zawsze był z narodem, a naród zawsze był przeciwko komunie”.

– A historia, jak zwykle, była bardziej skomplikowana. Starałem się opisać to metodycznie, krok po kroku, na podstawie rozmaitych źródeł. Sposoby współistnienia Kościoła z władzą były różne na różnych etapach — mówi Dudkiewicz.

I dodaje: — To nie jest tak, że wszyscy księża walczyli z komuną. A nawet jeśli jakaś część społeczeństwa walczyła z komuną, to stosunek Kościoła był do tego bardzo różny. Np. w roku 1968, kiedy trwała nagonka na Żydów, a środowiska wówczas w dużej mierze studenckie protestowały, stosunek Kościoła nie był jednoznaczny. Kościół przez większość PRL-u nie wchodził w żadną ostrą konfrontację z władzą, a starał się być czynnikiem stabilizującym sytuację polityczną.

Ignacy Dudkiewicz zwraca uwagę, że instytucja była podzielona na rozmaite frakcje. — Częścią opowieści jest to, że jakiekolwiek akty współpracy z SB duchownych był margines. Ale to nie jest prawda. Osób współpracujących ze służbą, w różny sposób, było wcale nie tak mało — mówi gość „Rachunku sumienia”. Większość akt dotyczących współpracy księży z SB zostało po 1989 r. zniszczonych, nigdy nie poznamy więc całkowitej prawdy na ten temat.

— To, co wiemy, bardzo często pochodzi albo z akt wywiadu zagranicznego, a więc tak naprawdę więcej wiemy o polskich duchownych, którzy byli w Rzymie, bo więcej się tego rodzaju dokumentów się zachowało i wiemy przede wszystkim o takich sprawach, których odpryski się pojawiają w trochę innych historiach. Na tej podstawie możemy rekonstruować przekaz — dodaje Dudkiewicz.

Czym jest „Rachunek sumienia”?

Kościół. Dla jednych skompromitowana instytucja cynicznie wykorzystująca religię jako narzędzie do zarabiania pieniędzy. Dla drugich opoka oraz źródło wszelkiego dobra i miłości. „Rachunek sumienia” to nie jest podcast tylko o Kościele. To podcast o ludziach, na których kariery, a czasem i na całe życie, wpływ miała (lub nadal ma) instytucja, jaką jest Kościół katolicki. Jeśli nie macie w sobie uczuć religijnych, koniecznie posłuchajcie. Jeśli je w sobie macie — posłuchajcie tym bardziej.