Prezent z historią w tle. Dla tych, którzy potrzebują chwili oddechu

Książkę „Świat. Historia rodzinna” Simona Sebaga Montefiore wydało wydawnictwo Znak Horyzont

Skąd te święta?

Bez chrześcijaństwa nie świętowalibyśmy Bożego Narodzenia. A jak to się stało, że chrześcijaństwo odniosło sukces, choć w pierwszych wiekach jego istnienia nie było to wcale oczywiste? Na to pytanie odpowiada prof. Robert Wiśniewski w książce „Chrześcijanie pierwszych wieków”. Autor jest wybitnym znawcą dziejów późnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa właśnie. Do tego – co nieczęste wśród polskich historyków – świetnie pisze. Widać to choćby w rozdziale o cesarstwie, który każdy miłośnik historii imperium rzymskiego przeczyta z przyjemnością.

Książkę Roberta Wiśniewskiego „Chrześcijanie pierwszych wieków. Tom I: Wierni, biskupi, eremici” wydało Wydawnictwo RN

Święta z Konopnicką

Ona zdecydowanie to miała: pewność swojego talentu. Nie ma wielu takich kobiet nawet dziś – mówiła „Newsweekowi” Magdalena Grzebałkowska, autorka książki „Dezorientacje. Biografia Konopnickiej”. Pozornie Maria Konopnicka nie wydaje się materiałem na ekscytującą biografię. No właśnie, pozornie, bo Konopnicka miała fascynujące życie. Tak pisała o niej Eliza Orzeszkowa. „Do lat trzydziestu kilku siedziała na wsi nieznana, prawie uboga, skłopotana gospodarstwem i dziećmi. W latach czterdziestu wykierowała się na genialną, światową i piękną kobietę”. O tym wszystkim Grzebałkowska pisze barwnie i wciągająco. Tak, że sporą biografię czyta się bardzo szybko.

***

Trzy propozycje powyżej to oczywiście tylko kropla w morzu świetnych książek historycznych, które ukazały się w tym roku. Do tej listy zdecydowanie należałoby dopisać choćby „Brzydkie słowo na K. Rzecz o kolaboracji” Piotra M. Majewskiego, „Stambuł. Opowieść o trzech miastach” Bettany Hughes, „Łódź. Ziemia wymyślona”, Błażeja Ciarkowskiego, „Krew i zgliszcza. Wielka wojna imperialna 1931-1945. Tom 1” Richarda Overy’ego, „Kraków. Miasto zero”, Rafała Matyji, „Róża Luksemburg. Domem moim jest cały świat” Weroniki Kostyrko… I można by tak wyliczać i wyliczać.

Dziś takich zim już nie ma

Biorąc pod przedświąteczną aurę AD 2024, można zażartować, że wyprawa na wystawę Józefa Chełmońskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie to pouczająca lekcja z historii… zmian klimatycznych. Tam śniegu nie brakuje, a kuligi i zimowe krajobrazy to jeden z tematów przewodnich. Nie brakuje też jednak pogody bardzo nam ostatnio bliskiej – kałuż, błota i wszechobecnej szarzyzny. Ale oglądanie prac Chełmońskiego – jednego z najwybitniejszych polskich realistów – skłania też do innych refleksji. Choćby o ludowej historii Polski, bo chłopi, wiejskie chaty i przydrożne karczmy pojawiają się licznie i w różnych ujęciach.

Bilet na taką skłaniającą do przemyśleń wystawę może być świetnym prezentem. Nie tylko zresztą na święta, bo w kolejnych miesiącach 2025 r. Chełmońskiego będzie można zobaczyć w Poznaniu i Krakowie. W Warszawie zostaje jeszcze do 26 stycznia. A jeśli ktoś nie lubi malarstwa, to w Polsce nie brakuje świetnych muzeów historycznych… nic tylko szykować się wyprawę.

Rozegrać święta

To prezent, który może być związany z historią bardziej, mniej albo wcale. Na pewno jednak pozwoli oderwać się od ekranu, zmusi do wytężonego myślenia i wspólnego spędzenia zimowych wieczorów. No i – wiem z doświadczenia – doceni go prawie każdy miłośnik historii. Chodzi oczywiście o grę planszową. Wybór jest bardzo szeroki. W sprzedaży wciąż jest słynna „Kolejka”, czyli gra oddająca realia PRL. Fanów strategii może zainteresować gra „The king is dead”, w której gracze walczą o kontrolę nad średniowieczną Brytanią. Albo „Tiletum”, w którym wcielają się we wczesnonowożytnych kupców budujących handlowe imperia. A jeśli ktoś woli klasykę literatury, kryminalne zagadki i wiktoriański Londyn, to śmiało można mu polecić serię gier „Sherlock Holmes”. To tylko kilka luźnych propozycji, bo wybór jest naprawdę ogromny.