Szykują się zmiany w spisach lektur. Uczniowie pożegnają m.in. „Janka Muzykanta” i „Romea i Julię”

„Celem zmian podstawy programowej jest ograniczenie obowiązkowego zakresu treści nauczania, co przy pozostawieniu aktualnego wymiaru godzin nauczania umożliwi nauczycielom i uczniom spokojniejszą i bardziej dogłębną realizację treści, czego skutkiem będzie bardziej efektywne kształcenie” – przekazał w tym tygodniu resort edukacji.

Prekonsultacje mają potrwać do poniedziałku. „Zachęcamy ekspertów, nauczycieli, rodziców, uczniów do przesyłania własnych opinii, spostrzeżeń oraz sugestii do propozycji ograniczenia wymagań w podstawie programowej” – zaznacza ministerstwo.

„Po analizie nadesłanych uwag przygotowane zostaną projekty rozporządzeń Ministra Edukacji w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla ww. typów szkół. Przewidujemy, że w kwietniu projekty trafią do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych, a w czerwcu zostaną podpisane przez Ministra Edukacji” – czytamy.

Nowa, zawężona podstawa programowa ma obowiązywać w okresie przejściowym od roku szkolnego 2024/2025. „W tym czasie eksperci będą pracować nad kompleksową reformą programową. Całościowa, nowa podstawa programowa wejdzie w życie 2 lata później – od 1 września 2026/2027 w szkole podstawowej, od roku szkolnego 2028/2029 do szkół ponadpodstawowych” – wyjaśnia resort Barbary Nowackiej.

Spore zmiany pojawią się m.in. w spisie lektur obowiązkowych i uzupełniających. Oto proponowane przez ministerstwo kształt niektórych list lektur.

Lektury obowiązkowe w klasach IV-VI:

• Pozycje książkowe czytane w całości

1. Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa;
2. Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks);
3. Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa;
4. Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni;
5. John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem.

• Krótkie utwory literackie, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie

1. René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań);
2. Ignacy Krasicki, wybrane bajki;
3. Adam Mickiewicz,  Pani Twardowska, Pan Tadeusz (fragmenty);
4. Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy (wybrane fragmenty);
5. Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego;
6. wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie;
7. Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o talentach, o miłosiernym Samarytaninie;
8. wybrane podania i legendy polskie, w tym o Lechu, o Piaście, o Kraku i Wandzie;
9. wybrane baśnie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, Kopciuszek, Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce;
10. wybrane wiersze Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego,  Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego.

Wykreślone zostały „Powrót taty” Adama Mickiewicza, „Katarynka” Bolesława Prusa, „W pamiętniku Zofii Bobrówny” Juliusza Słowackiego, mit o Orfeuszu i Eurydyce, biblijna przypowieść o siewcy, o pannach roztropnych, wiersze Władysława Bełzy, Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza oraz pieśni i piosenki patriotyczne.

Lektury obowiązkowe w klasach VII-VIII

• Pozycje książkowe czytane w całości

1. Charles Dickens, Opowieść wigilijna;
2. Aleksander Fredro, Zemsta;
3. Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec;
4. Adam Mickiewicz, Dziady część II;
5. Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;
6. Juliusz Słowacki, Balladyna.

• Krótkie utwory literackie, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie

1. Jan Kochanowski, wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII;
2. Adam Mickiewicz, Świtezianka, wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie, Pan Tadeusz (wybrane fragmenty, inne niż omawiane w klasach IV–VI);
3. Sławomir Mrożek, Artysta;
4. Henryk Sienkiewicz, Latarnik;
5. Melchior Wańkowicz, Tędy i owędy (wybrany reportaż);
6. wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Bolesława Leśmiana, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca.

Usunięto treny I i V, „Żonę modną” Ignacego Krasickiego, „Redutę Ordona”, „Śmierć Pułkownika” Adama Mickiewicza, „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego, „Quo Vadis” Henryka Sienkiewicza, wiersze Cypriana Kamila Norwida, Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera.

Lektury uzupełniające dla klas IV–VIII

Obowiązkowo (co najmniej dwie pozycje książkowe w każdym roku szkolnym), wybrane przez nauczyciela lub zaproponowane przez uczniów, na przykład (tytuły oznaczone kursywą dodano do listy):

1. Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy;
2. Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty);
3. Justyna Bednarek, Dom nr 5;
4. Paweł Beręsewicz, Wszystkie lajki Marczuka;
5. Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść;
6. Lewis Carroll, Alicja w Krainie Czarów;
7. Agatha Christie, wybrana powieść kryminalna;
8. Carlo Collodi, Pinokio;
9. Jacek Dukaj, Wroniec;
10. Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie;
11. Arkady Fiedler, Dywizjon 303;
12. John Flanagan, Zwiadowcy. Księga 1. Ruiny Gorlanu;
13. Olaf Fritsche, Skarb Troi;
14. Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze;
15. Emilia Kiereś, Rzeka;
16. Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi;
17. Barbara Kosmowska, Pozłacana rybka;
18. Barbara Kosmowska, Paweł Beręsewicz i inni, Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach;
19. Marcin Kozioł, Skrzynia Władcy Piorunów;
20. Selma Lagerlöf, Cudowna podróż;
21. Stanisław Lem, Cyberiada (fragmenty);
22. Bolesław Leśmian, Klechdy sezamowe;
23. Kornel Makuszyński, wybrana powieść;
24. Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo;
25. Alan Aleksander Milne, Kubuś Puchatek;
26. Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza;
27. Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść;
28. Ewa Nowak, Pajączek na rowerze;
29. Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa;
30. Ferdynand Antoni Ossendowski, Słoń Birara;
31. Raquel Jaramillo Palacio, Cudowny chłopak;
32. Katherine Paterson, Most do Terabithii;
33. Sara Pennypacker, Pax;
34. Jacek Podsiadło, Czerwona kartka dla Sprężyny;
35. Rick Riordan, Percy Jackson i bogowie olimpijscy;
36. Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Krzyżacy, Sąd Ozyrysa;
37. Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża;
38. Nicolas Sparks, Jesienna miłość;
39. Zofia Kossak-Szczucka, Bursztyny (wybrane opowiadanie);
40. Marcin Szczygielski, Teatr Niewidzialnych Dzieci, Arka czasu
41. Alfred Szklarski, wybrana powieść;
42. Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera;
43. Melchior Wańkowicz, Ziele na kraterze
44. Danuta Wawiłow, Natalia Usenko, Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13;
45. Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Stan splątania;
46. Marcus Zusak, Złodziejka książek;
47. wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Skłodowska-Curie, Jan Paweł II i inni);

lub inne utwory literackie i teksty kultury, w tym wiersze poetów współczesnych i reportaże.

Z listy usunięto: „Wielki Rybak” Lloyda Cassela Douglasa, „Nie lękajcie się! Rozmowy z Janem Pawłem II” André Frossarda, „Księga dżungli” Josepha Rudyarda Kiplinga, „Król Maciuś Pierwszy” Janusza Korczaka, „Topsy i Lupus” Zofii Kossak-Szczuckiej, „Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty)” Karoliny Lanckorońskiej, „Biały Mustang” Sat-Okha, „Tecumseh” Longina Jan Okonia, „Placówka”, „Zemsta” Bolesława Prusa,  „Janko Muzykant” Henryka Sienkiewicza, „Bitwa o Monte Cassino” (fragmenty) Melchiora Wańkowicza, „Posłaniec króla” Louis de Wohl.

Licea ogólnokształcące i technika. Bez „Roma i Julii” i „Chłopów”

Z kolei np. w liceach i technikach z lektur obowiązkowych wykreślono biblijną „Pieśń nad pieśniami”, fragmenty „Odysei”, fragmenty „Legendy o św. Aleksym”, fragmenty „Kroniki polskiej” Galla Anonima, fragmenty „Boskiej komedii” Dantego, psalmy i „Odprawę posłów greckich” Jana Kochanowskiego, fragmenty „Pamiętników” Jana Chryzostoma Paska, „Romea i Julię” Williama Szekspira, „Konrada Wallenroda” Adama Mickiewicza, „Nie Boską Komedię” Zygmunta Krasińskiego, „Z legend dawnego Egiptu” Bolesława Prusa, tom I „Chłopów” Władysława Reymonta.

Na nowej liście nie znalazły się też „Rozdziobią nas kruki, wrony…” Stefana Żeromskiego, wiersze Jana Lechonia, Kazimiery Iłłakowiczówny, Juliana Przybosia, Tadeusza Gajcy, „Ludzie, którzy szli” Tadeusza Borowskiego, wybrane wiersze Stanisława Balińskiego, fragmenty „Traktatu moralnego” Czesława Miłosza, wiersze Jarosława Marka Rymkiewicza, Jana Polkowskiego, Wojciecha Wencela, fragmenty „Drogi donikąd” Józefa Mackiewicza, „Raport o stanie wojennym” Marka Nowakowskiego, „Katedra” Jacka Dukaja, „Madame” Antoniego Libery, wybrane utwory okresu stanu wojennego, wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów, a także utwory w wykonaniu Ewy Demarczyk.