Trump wygrał kolejne wybory. Kanadyjskim liberałom

Dla Liberałów ów tweet z kolei miał same zalety, żadnych wad. Przypomniał bowiem ich rodakom, którzy właśnie szykowali się do pójścia do urn, jaka jest stawka w tych wyborach. Bo to głównie groźby aneksji Kanady oraz cła, które na północnego sąsiada nałoży Waszyngton, dały im zwycięstwo.

Wiatr w żagle Poilievre’a

Jeszcze w styczniu rządzących od prawie dekady Liberałów popierało niespełna 20 proc. wyborców i wyborczyń, a premier Justin Trudeau ogłosił, że ustępuje ze stanowiska. Jeszcze w lutym Konserwatyści mieli nad partią Trudeau miażdżącą przewagę 25 punktów proc., a ich lider, 45–letni Pierre Poilievre, spokojnie przygotowywał się do przeprowadzki do rezydencji premiera. Jego program – obietnica obniżenia kosztów życia, zniesienie niepopularnego podatku od dwutlenku węgla, krytyka imigracji i polityki spod znaku „woke”, plus obietnica nowego otwarcia – spodobał się 44 proc. wyborców. Polityczni przeciwnicy co prawda nazywali go klonem Trumpa, ale ten właśnie został wybrany prezydentem USA, więc wiatr ewidentnie wiał w żagle Poilievre’a.

A potem nowy prezydent USA na wejście wprowadził 25-procentowe cła na towary importowane z Kanady i 10 proc. na kanadyjską ropę. Coraz częściej też mówił, że Kanada powinna zostać 51 stanem USA. Ustępującego premiera Trudeau traktował lekceważąco i protekcjonalnie, nazywając go gubernatorem.

I jeśli Trump myślał, że takie traktowanie północnego sąsiada sprawi, że ten rozwinie przed nim czerwony dywan i ładnie poprosi o dopisanie go do listy stanów zjednoczonych Ameryki, to się przeliczył.

14 marca urząd premiera objął 60-letni Mark Carney, ekonomista, który karierę zaczynał w Goldman Sachs, potem prezesował Bankowi Kanady i, jako pierwszy nie–Brytyjczyk, Bankowi Anglii – za to nigdy nie pełnił żadnego politycznego stanowiska i częściej bywał w Davos niż na kanadyjskiej prowincji. Nie przeszkodziło to jednak Liberałom miażdżącą większością głosów wybrać go liderem partii. Carney ma bowiem reputację osoby, która radzi sobie z kryzysem: nadzorował kanadyjską politykę monetarną podczas kryzysu 2008 r. i stabilizował brytyjskie rynki po Brexicie. Liberałowie liczyli, że rodacy zaufają mu także, gdy Kanada stanęła w obliczu, jak to ujął sam Carney, „największego kryzysu naszego pokolenia”.

Piekło zamarznie

Już Justin Trudeau zapowiedział, że prędzej piekło zamarznie, niż Kanada będzie częścią USA, i nałożył odwetowe cła na południowego sąsiada. Carney jeszcze zaostrzył ton: „Amerykanie chcą naszych zasobów, naszej wody, naszej ziemi, naszego kraju. Jeśli im się to uda, zniszczą nasz sposób życia”. I dodał, że choć nie prosili się o tę walkę, to „Kanadyjczycy są zawsze gotowi, gdy rzuca im się rękawicę”. – Ja jestem gotowy – zadeklarował.

I faktycznie, Kanadyjczycy, zazwyczaj dumni ze swojej reputacji ludzi miłych, spokojnych i nieawanturujących się, uznali, że potężny sąsiad przesadził. Lekki antyamerykanizm zawsze był obecny pod powierzchnią kanadyjskiej uprzejmości – pytani o tożsamość narodową, Kanadyjczycy odpowiadają „jesteśmy uprzejmi, lubimy hokej, i NIE jesteśmy Amerykanami” – ale tym razem słowa prezydenta USA wywołały masowy gniew. I potężny przypływ narodowej dumy.

Kanadyjczycy postanowili uderzyć sąsiadów tam, gdzie ich zaboli, i przestali kupować amerykańskie produkty. Tanie kalifornijskie truskawki gniją na półkach, amerykańskim odzieżowym sieciówkom spadły obroty, a restauratorzy, którzy rezygnują w kuchni z produktów made in USA, mogą liczyć na przypływ klientów. W kilku prowincjach w ogóle nie kupisz amerykańskich win czy burbona (sklepy z alkoholem są państwowe). Popularne są też aplikacje pozwalające szybko ustalić kraj pochodzenia: Maple Scan przez miesiąc ściągnęło 100 tys. osób, a strona Made in CA zwiększyła swój ruch 20-krotnie.

Kanadyjscy turyści anulują też rezerwacje po drugiej stronie granicy i nie kupują biletów do USA (rezerwacje w okresie do października spadły o 70 proc.). A na meczach hokeja amerykański hymn zagłusza buczenie.

Najlepiej nastroje rodaków podsumował kanadyjski komik Mike Mayers, który ostatnio w Saturday Night Life parodiuje Elona Muska: „elbows up”, łokcie do góry. To strategia hokejowej legendy Gordiego Howe: gdy nacierał na niego napastnik przeciwnej drużyny, traktował go z łokcia. Dziś memy z łokciami w górę zalały media społecznościowe, co bardziej patriotyczni Kanadyjczycy noszą to hasło na koszulkach i przypinkach, a politycy kończą nim przemówienia.

Obietnica stabilizacji

Ten gniew okazał się znakomitym paliwem nie tylko dla kanadyjskiego nacjonalizmu, ale i kampanii wyborczej Liberałów. Bo to głównie dzięki Trumpowi problemy, które zmusiły Trudeau do ustąpienia – astronomiczne ceny mieszkań, rosnące koszty życia, niezadowolenie ze zbyt licznej imigracji – zeszły na drugi plan. Kanadyjczycy przestali chcieć radykalnej zmiany: cenniejsza stała się obietnica stabilizacji. „W całej mojej karierze nie widziałem tak ogromnych wahań opinii publicznej w tak krótkim czasie” – napisał w tygodniku „Maclean’s” szef firmy badawczej Ekos, Frank Graves, dodając, że po raz pierwszy od dawna na pytanie o główną emocję związaną z wyborami badani odpowiadają „nadzieja”. Sam „Maclean’s” kusi subskrybentów hasłem „Kanada nie jest na sprzedaż, ale my i owszem”.

Krótką kampanię zdominowała kwestia kanadyjskiej suwerenności i ceł, a wybory stały się konkursem na to, który lider lepiej poradzi sobie z Trumpem. I lekko drewniany technokrata okazał się bardziej wiarygodny od bardziej charyzmatycznego populisty.

Najbardziej, oprócz Konserwatystów, straciły na tym mniejsze partie: lewicowi Nowi Demokraci (NDP), francuskojęzyczny Blok Quebecki (BQ) i Zieloni. Część wyborców uznała bowiem, że zaciśnie zęby, zatka nos i strategicznie zagłosuje na Liberałów, byle mini Trump nie doszedł do władzy.