– Ta ustawa daje im [funkcjonariuszom i żołnierzom – red.] większą szansę na użycie broni w określonych przepisami zasadach. Daje dużo większe poczucie bezpieczeństwa niż kiedykolwiek. (…) Daje też możliwość przeprowadzenia operacji wojskowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czego wymaga obecna sytuacja zagrożenia bezpieczeństwa w Europie i na świecie. Wojna hybrydowa jest w swoim najwyższym stadium – od początku jej rozpoczęcia przeciwko RP. Akty sabotażu, dywersji – wszystko, co się dzieje na granicy oraz w cyberprzestrzeni – skłaniają nas do podejmowania takich, a nie innych rozwiązań – powiedział wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz.
– Przepisy, które przyjęliśmy i poprawki z różnych stron tej sali sprawią, że ona będzie dobrze funkcjonować – stwierdził. Poprosił też prezydenta Andrzeja Dudę, by umożliwił jak najszybsze wejście w życie nowego prawa.
Sejm poparł 26 lipca większość poprawek Senatu w sprawie ustawy przygotowanej przez resort obrony narodowej, co oznacza, że potrzeba już tylko podpisu głowy państwa.
Ustawa ws. użycia broni na granicy
W poprawkach Senatu znalazły się zapisy o tym, że o decyzji ws. użycia sił zbrojnych do pomocy policji trzeba natychmiast poinformować prezydenta lub premiera. Ustawa zapewnia możliwość użycia wojska do samodzielnych działań w trakcie trwania pokoju na terenie Polski (nie tylko w sytuacji, gdy wsparcia potrzebują służby ministerstwa spraw wewnętrznych i administracji).
Gdy natomiast żołnierz lub funkcjonariusz będzie miał problemy karne, związane z użyciem broni, będzie mógł liczyć na pomoc prawną. Poza tym funkcjonariusze/żołnierze nie będą musieli udowadniać, że sytuacja materialna nie pozwala im na wynajęcie obrońcy w sytuacjach spornych prawnie, więc będą mieli łatwiejszy dostęp do takiej usługi z urzędu. Według nowych przepisów ponadto za użycie przez żołnierza/funkcjonariusza broni czy środków przymusu bezpośredniego z naruszeniem zasad – nie będzie groziła im odpowiedzialność karna. Chodzi tu jednak o wyjątkowe zdarzenia, gdy mundurowy dokonuje takiego czynu, by udareminić lub uniemożliwić zamach na swoje życie, zdrowie lub wolność lub innej osoby.
Poprawki. Senat zdecydował w czwartek
W czwartek Senat przyjął z poprawkami ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Zakłada ona wprowadzenie możliwości użycia Sił Zbrojnych do operacji wojskowej na terytorium Rzeczypospolitej w czasie pokoju oraz prawnej ochrony działań żołnierzy Wojska Polskiego.
„Przepisy określają warunki i sposób użycia siły w warunkach pokoju, wprowadzają ułatwienia w dostępie żołnierza do obrońcy w przypadku objęcia postępowaniem karnym oraz dookreślają zasady postępowania Żandarmerii Wojskowej przy zatrzymywaniu żołnierzy” – informuje Senat.
Ustawa była krytykowana przez karnistów
Na zagrożenia, jakie nieść może za sobą nowe prawo, zwracał uwagę m.in. Komisarz Praw Człowieka Rady Europy – w liście do marszałkini Małgorzaty Kidawy-Błońskiej. Napisał, że „przyjęcie ustawy może stanowić prawne i polityczne przyzwolenie na brak poszanowania zasad proporcjonalności przy użyciu siły lub broni palnej przez przedstawicieli służb państwowych” – cytuje „Gazeta Wyborcza”. Zdaniem Michaela O’Flaherty’ego może także „skutkować brakiem odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych i sugerować brak zaangażowania w przestrzeganie zobowiązań w zakresie poszanowania praw człowieka”.
Projekt poddawany był także krytyce przez Lewicę, a także Helsińską Fundację Praw Człowieka czy karnistów z Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego.