Ochrona przedemerytalna przysługuje pracownikom, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostały maksymalnie cztery lata. W tym okresie objęci są tzw. wiekiem ochronnym – nie grozi im ani wypowiedzenie umowy o pracę, ani obniżenie wynagrodzenia. Rozwiązanie to dotyczy wyłącznie osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
Ochrona przedemerytalna
Zasady te wynikają z artykułu 39 Kodeksu pracy. Zgodnie z przepisem, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, jeżeli w czasie trwania zatrudnienia osiągnie on wiek uprawniający do emerytury. Ochrona obejmuje kobiety od 56. roku życia oraz mężczyzn od 61. roku życia. W tym czasie pracodawca nie ma prawa nie tylko rozwiązać umowy, ale również obniżyć pensji pracownika.
Istotne jest, że z ochrony przedemerytalnej korzystają wyłącznie osoby zatrudnione na etacie. 30 września Sąd Najwyższy w uchwale potwierdził, że nie ma znaczenia, czy chodzi o umowę o pracę na czas określony, czy na czas nieokreślony – w obu przypadkach przepisy działają tak samo. Kluczowe jest istnienie stosunku pracy, a nie rodzaj umowy.
Ochrona przedemerytalna nie przysługuje natomiast osobom zatrudnionym na innych podstawach niż umowa o pracę. Pracownicy wykonujący obowiązki w oparciu o umowy cywilnoprawne nie są objęci wiekiem ochronnym i nie korzystają z takiej formy zabezpieczenia przed zwolnieniem.
Z przepisów wynika też, że ochrona przedemerytalna przysługuje tylko raz w życiu. Jeżeli ktoś nabył prawo do emerytury w niższym wieku, oznacza to, że wcześniej wykorzystał już tę formę zabezpieczenia. Nie można więc powtórnie skorzystać z wieku ochronnego przy późniejszym nabywaniu uprawnień.
Wiek ochronny
Co ważne, do objęcia ochroną nie jest wymagany określony staż pracy na poziomie 20 czy 25 lat. W przypadku osób urodzonych od 1949 r. przepisy nie uzależniają ochrony przedemerytalnej od posiadania konkretnego stażu emerytalnego.
Nie oznacza to jednak, że pracownik w wieku ochronnym jest całkowicie „nie do ruszenia”. Przewidziano trzy wyjątki od stosowania ochrony – dwa z nich umożliwiają rozwiązanie umowy, a jeden dopuszcza obniżenie wynagrodzenia. Pracodawca może wypowiedzieć umowę, gdy pracownik w sposób niezawiniony utraci uprawnienia konieczne do wykonywania dotychczasowej pracy. Podobnie jest w sytuacji, gdy orzeczenie lekarskie stwierdzi utratę zdolności do wykonywania dotychczasowych obowiązków.
Możliwe jest również obniżenie wynagrodzenia w okresie ochronnym, jeśli w firmie zostaną wprowadzone nowe zasady płacowe dotyczące wszystkich pracowników lub określonej grupy zatrudnionych, do której należy osoba objęta wiekiem ochronnym. W takich przypadkach ochrona nie blokuje zmian, które mają charakter ogólny i obejmują szersze grono pracowników.
