Polski
English
Français
Deutsch
Italiano
Português
Русский
Español
Pewnie każdemu z nas (i to w dodatku niejednokrotnie) zdarzyło się, że widząc kogoś po raz pierwszy, oceniliśmy go jedynie na podstawie jego wyglądu. Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego tak się dzieje i z czego wynika to, że przypisujemy ludziom określone cechy mimo tego, że ich nie znamy? Odpowiada za to nasz mózg, który ulega pewnym błędom poznawczym. W dużym skrócie: chodzi o efekt halo, nazywany również efektem aureoli. Tłumaczymy poniżej, na czym dokładnie polega i skąd się wzięło to zjawisko.
Czym jest efekt aureoli?
Efekt aureoli, pojęcie z zakresu psychologii, polega na przypisywaniu pozytywnych lub negatywnych cech na podstawie pierwszego wrażenia (poprzez ocenienie na przykład wyglądu, głosu). Jak to działa w praktyce? O osobie otyłej możemy myśleć, że jest leniwa. Z kolei osobie ładnej zazwyczaj będziemy przypisywać te dobre cechy charakteru, myśląc, że ma dobre serce i z pewnością jest mądra. Osoby brzydkie częściej będziemy uważać za złe. Wyrabianie sobie zdania o kimś na podstawie pierwszego wrażenia dzieje się w naszej psychice samoczynnie. Takie zjawisko występuje w życiu prywatnym, jak i zawodowym – niezależnie od tego, czy jest to randka, czy rozmowa rekrutacyjna.
Efekt aureoli może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny charakter. Pozytywny występuje wtedy, gdy na podstawie jednej danej cechy przypisujemy komuś wiele innych pozytywnych cech. I odwrotnie – wyolbrzymianie negatywnych cech na podstawie pierwszego wrażenia (i jakiejś konkretnej cechy) określane jest z kolei jako efekt odwróconej aureoli. Oba zjawiska mają duży wpływ na nasze osądy i zachowania. Dlatego właśnie mówi się, że pierwsze wrażenie ma tak kolosalne znaczenie. Działanie to wynika z oszczędności poznawczej naszego mózgu. Ma on tendencję do opierania się na ogólnym wrażeniu, ponieważ wtedy może szybko ocenić sytuację i podjąć decyzję. To jednak może prowadzić do błędów. Zjawisko aureoli w psychologii znane jest od lat. Za jego odkrywcę uznaje się Edwarda Thorndike, psychologa behawioralnego.
Jak uniknąć efektu aureoli? Wskazówki
Przede wszystkim, gdy już wiecie o jego istnieniu, łatwiej będzie wam uniknąć „sztuczek” waszego mózgu. W ten sposób będziecie mogli wpływać na swoje osądy. Warto przeanalizować też własne oceny, postawy, a także mechanizmy podejmowania decyzji. Istotne jest również to, by rozwijać w sobie umiejętność krytycznego myślenia. Pamiętajcie, że zawsze można paść ofiarą mylnego wrażenia. Walka z tym zjawiskiem jest jednak próbą uniknięcia uprzedzeń, które wynikają z błędu poznawczego. Każe on ludziom na podstawie jednej pozytywnej lub negatywnej cechy przypisywać danej osobie też szereg innych.
Kluczowa w tym wszystkim jest więc uważność, a także autorefleksja i koncentracja na rzeczywistym zdobyciu informacji na temat danej osoby. Na koniec: zawsze miejcie w głowie spostrzeżenie, że żadna osoba nie składa się tylko z jednej cechy – jest to szereg cech i czynników, które mogą być też zależne od sytuacji. Sprawdźcie, jakie pytania warto zadać, by poznać kogoś lepiej. Z kolei żeby dogadać się z ludźmi, kluczem może okazać się poznanie koloru ich osobowości.
