Jak udało się uniknąć drugiego Smoleńska? Nagle Andrzej Duda powiedział: „Panowie, pomódlmy się”

Najważniejsze było to, że ta wizyta się odbyła, a Biden potwierdził, że artykuł 5 o NATO obowiązuje i w razie agresji ze strony Putina USA odpowiedzą. „Nie lękajcie się” – mówił Biden, cytując Jana Pawła II. Ukrainie obiecał pomoc. Jak udało się wtedy uniknąć „drugiego Smoleńska”?

Człowiek z pałacu prezydenckiego: – To się działo w salonce prezydenta w samolocie. Ten samolot się gibał.

Bliski współpracownik: – Rozmawialiśmy o tym, co za moment ma się dziać w Rzeszowie. Samolot zaczął się dziwnie zachowywać. Był bardzo niestabilny i bardzo nami trzęsło.

***

Na podstawie kilku rozmów ze współpracownikami i pasażerami lotu do Rzeszowa można tak odtworzyć wydarzenia i rozmowy z pokładu:

Do salonki prezydenckiej wchodzi adiutant i mówi: – Panie prezydencie, musimy zawracać do Warszawy, bo jest awaria samolotu.

Marcin Mastalerek: – Ale przecież bliżej jest do Rzeszowa.

Adiutant: – To decyzja kapitana, musimy wracać.

Andrzej Duda: – Niech pan idzie zapytać pilota, co się dzieje i dlaczego mamy wracać, przecież ja mam spotkanie z prezydentem Stanów.

Adiutant wraca po chwili: – Pilot mówi, że jest poważna awaria, musimy zawracać.

Duda: – Niech pan idzie jeszcze raz i zapyta, dlaczego zawracamy, skoro mamy bliżej do Rzeszowa i czy może dojść do katastrofy.

Wraca adiutant: – Może dojść do katastrofy. Zawracamy, bo jest za mało straży pożarnej, krwi i karetek w Rzeszowie. I jeszcze za krótki pas.

***

Pasażer tego lotu: – Pomyślałem: jak to, ku**a, za mało krwi? Ja pier**lę.

Uczestnik lotu: – Jest zaraz po wybuchu wojny. Siedzimy w ciszy w tym trzęsącym się samolocie z jakąś groźną awarią. Nikt się nie odzywa. Andrzej mówi: „Panowie, pomódlmy się”.

No i zaczęliśmy się modlić. Każdy się modlił. Sytuacja była bardzo poważna.

Współpracownik: – Zapanowało milczenie. Wszyscy byli skoncentrowani na szczęśliwym lądowaniu.

Współpracownik: – Duda był zdenerwowany, bo był umówiony z Joe Bidenem na powitanie na lotnisku w Rzeszowie. Wiedział, że skoro wracamy do Warszawy, to na pewno nie zdążymy już dotrzeć do Rzeszowa przed Bidenem. Ale stwierdził: skoro taka jest decyzja pilota, to OK.

Polityk z pałacu prezydenckiego: – Oczywiście wszyscy byli wkurzeni, ale procedura jest procedurą i skoro trzeba wrócić na Okęcie, no to trzeba. Trudno.

Pasażer lotu Warszawa – Rzeszów z prezydentem na pokładzie: – Samolot zepsuł się, gdy byliśmy gdzieś nad Warką. Wyglądało to źle. A skojarzenia były najgorsze. Rosja atakuje Ukrainę, a polski prezydent ginie w samolocie tak jak w 2010 roku – wyobraża sobie pan, co by się działo, gdybyśmy się rozbili? To aż niewyobrażalne.

Uczestnik lotu: – Była atmosfera grozy. W tyle głowy był Smoleńsk. Oficerowie wojska byli zaniepokojeni, gdy widzieli, jak trzęsie się samolot. Duda był bardzo opanowany. Rzeczowo kontaktował się z załogą samolotu.

Minister: – Andrzej Duda się nie bał. Mówił czasami tak: „Po Smoleńsku to ja mam każdy dzień podarowany”. Nie panikował.

Człowiek z Kancelarii Prezydenta: – Byłem na ziemi, gdy samolot z prezydentem miał awarię. Strasznie rozedrgany jak wszyscy zresztą. Zaczęły się nerwowe telefony.

Pasażer: – Samolot wchodził w zakręt tak ostro, że trudno było ustać. Załoga nakazała nam siadać. Zawracaliśmy do Warszawy. Samolot bardzo się trząsł i jakby miał też kłopot ze sterownością. Lądowaliśmy awaryjnie na Okęciu, wśród straży pożarnej. To był naprawdę taki czas, że można było pomyśleć: a jeżeli to Rosjanie polują na Andrzeja Dudę?

Pasażer: – Jeden z pasażerów, który znał się trochę na lotnictwie, powiedział: „Wygląda to na awarię trymera, a jeśli tak, to jest generalnie przeje**ne, bo były już wypadki przez to”.

Jakub Kumoch jak zawsze żartował. Technik podszedł do niego i zaczął mu coś mówić. Momentalnie zrobił się na twarzy szary. Technicy zaczęli coraz bardziej nerwowo biegać. To nie były turbulencje. Przekazali nam, że będziemy lądować awaryjnie.

Pasażer: – Żegnałem się z życiem. Wielu w tym samolocie też.

Pasażer: – Napisałem do żony SMS. Nie tylko ja. Baliśmy się o życie. Słyszeliśmy, że pilot mówił do wieży: „Mayday, mayday”. Ktoś na pokładzie dodał, że po „mayday” jest już tylko „ku**a mać”.

Pasażer: – Na pokładzie był też zakonnik. Zaczął odmawiać modlitwę. Wierzący czy nie potraktowali ją poważnie.

Pasażer: – Bogu dzięki, lądowanie było już bardzo spokojne.

Inny pasażer: – Paradoksalnie lądowanie było takie, jakby wszystko było OK z samolotem.

Uczestnik lotu: – Na lotnisku w Warszawie prezydent zadzwonił do kogoś ze służb albo do Mariusza Błaszczaka, żeby sprawdzili ten samolot i co się w ogóle stało.

Bliski współpracownik: – Andrzej domagał się od ministra Błaszczaka, żeby sprawdził, co zaszło z tym samolotem.

Doradca: – Od momentu wybuchu wojny w Ukrainie, moim zdaniem, życie prezydenta jest stale zagrożone. Przez ten pryzmat też patrzyliśmy na to, co się działo z samolotem, gdy Duda leciał do Rzeszowa na spotkanie z Bidenem.

Minister: – Czy miałem podejrzenie, że ta awaria to nie przypadek? Tak, oczywiście. Rozmawiałem z prezydenckimi ministrami i oni też mieli takie podejrzenia.

Uczestnik lotu: – Prezydent zachował się w całej tej sytuacji profesjonalnie. Prosił, by słuchać pilota i wykonywać polecenia, sam też się stosował do poleceń, a potem kazał mówić oszczędnie, ale prawdziwie, że była awaria. Po wylądowaniu kazał wsiadać do zapasowej maszyny. Polecieliśmy drugi raz do Rzeszowa. Ale stres był ciągle potworny.

Minister: – Wszyscy mieliśmy w głowie Smoleńsk i 2010 rok. Cały czas się mówiło, że ruscy mogą coś zrobić, wystrzelić jakieś rakiety, polować na Andrzeja Dudę.

Polityk z bliskiego otoczenia prezydenta: – Amerykanie też byli bardzo zdenerwowani. To był przecież boeing – amerykański samolot z prezydentem Polski lecącym na spotkanie z prezydentem USA. Gdyby się rozbił, to byłby potworny cios w Boeinga. A ten gigant po swoich problemach zabiegał o poprawę wizerunku i odbudowę zaufania. Jakaś totalna masakra by była, gdybyśmy się rozbili.

Uczestnik lotu: – Duda po lądowaniu awaryjnym był spięty i opanowany. Później się denerwował, że Biden będzie na niego czekał w Rzeszowie. Odreagowywał stres z pierwszego lotu, gdy udało się już dolecieć zapasową maszyną do Rzeszowa.

Minister: – Na lotnisku wsiedliśmy do busa. A prezydent do limuzyny. Według pierwotnego planu najpierw miało być spotkanie z żołnierzami, a później z Bidenem. No ale byliśmy spóźnieni. Już było po godzinie planowanego spotkania z Bidenem. Jakub Kumoch rządził, bo był szefem BPM. Kolumna ruszyła na spotkanie z żołnierzami. A Biden już od dawna był na lotnisku i czekał. Zamiast odwrócić kolejność i jechać prosto do Bidena, skręciliśmy w drugą stronę, żeby jechać do żołnierzy.

Bliski współpracownik: – Duda się wściekł. Nakazał zatrzymać kolumnę i zadzwonił do Kumocha. Było sporo świadków, wszystko było słychać. „Gdzie my jedziemy?!” – pytał. Kumoch odpowiedział, że do żołnierzy. Duda go wtedy opier**lił.

Bliski współpracownik: – Kumoch był odpowiedzialny za program wizyty Bidena. Gdy program się posypał, to on dalej chciał nim jechać i minęlibyśmy się z Bidenem. Duda, opierdzielając Kumocha, odreagował też stres związany z awarią samolotu. Kumoch aż pobladł, gdy go prezydent zrugał.

Minister: – Kumoch dostał opier**l i wtedy nagle się okazało, że można wszystko zrobić i zmienić plan wizyty. Wielu współpracowników prezydenta wpada w jakąś rutynę. Kumoch także.

Bliski współpracownik prezydenta: – Na płycie lotniska w Rzeszowie prezydent opieprzał Marcina Łapczyńskiego, jednego z dyrektorów Biura Polityki Międzynarodowej. Była awantura. Widzieliśmy to zza szyb samochodów. Potem podszedł do nich Kumoch i jemu też się dostało od prezydenta. Potem w saloniku VIP na lotnisku była lodowata atmosfera.

Współpracownik: – Potem pojechaliśmy prosto do Joe Bidena.

Polityk z otoczenia prezydenta: – Amerykanie w ogóle nie podnosili tematu spóźnienia Dudy, bo to ich nowiutki boeing, którym lataliśmy, się zepsuł i byli raczej uderzająco grzeczni. Prezydenta USA przywitał szef MON Mariusz Błaszczak. Biden przyjął spóźnienie bez żadnych pretensji.

Współpracownik prezydenta: – Amerykanie w ogóle nie mieli do nas pretensji, że Duda się spóźnił na przywitanie Bidena. Oni dziękowali Bogu, że ten samolot się nie rozbił.

Człowiek z pałacu prezydenckiego: – Przy okazji wizyty Bidena zwłaszcza ambasador USA Mark Brzeziński, który darzy Rafała Trzaskowskiego ogromną sympatią, wymyślił sobie i przekonał do tego Waszyngton, że Biden spotka się najpierw z prezydentem Dudą, a później pojedzie na spotkanie z Trzaskowskim – na Stadion Narodowy, gdzie powstał duży punkt pomocy dla uchodźców z Ukrainy. No i tam Trzaskowski będzie się prezentował jako lider polskiego wsparcia humanitarnego dla uchodźców.

Współpracownik: – Kumoch machnął ręką na to, że Biden ma się spotykać z Trzaskowskim. Ale w rządzie był sprzeciw, bo Trzaskowski to dyżurny kandydat na prezydenta Polski z ramienia Koalicji Obywatelskiej, a w ogóle to dlaczego prezydent USA ma się spotykać z prezydentem miasta, a nie z premierem państwa?

MSZ zaczęło protestować i ustalać z Waszyngtonem, że tak to nie może być, że Biden będzie się spotykał z Trzaskowskim, a nie z premierem Morawieckim. Wiceszef MSZ Marcin Przydacz zrobił to ponad głową ambasadora Brzezińskiego. Ostatecznie na Stadionie Narodowym pojawił się nie tylko Trzaskowski, ale też Morawiecki.

Człowiek prezydenta: – Dlaczego Brzeziński darzy Trzaskowskiego taką sympatią? No bo jest przecież z podobnego, liberalnego środowiska. Mark Brzeziński, a nie raz z nim rozmawiałem, mentalnie wciąż tkwi w latach 90.: uwielbia Bronisława Geremka, Tadeusza Mazowieckiego, całą tę Unię Wolności, z której potem wyłoniła się Platforma Obywatelska. Tego, że Andrzej Duda na samym początku swojej kariery należał krótko do Unii Wolności, to ambasador może akurat nie wiedział.

Współpracownik: – Trzeba było panu ambasadorowi czasami pomóc, żeby sam nie zrobił sobie krzywdy. Też nie miejmy złudzeń, że w Waszyngtonie znają w szczegółach wewnętrzne uwarunkowania polskiej polityki. Nie znają. A Mark Brzeziński ma dosyć zaprzeszłe spojrzenie na polską politykę i wcale nie pomagał Waszyngtonowi czy samemu Bidenowi zrozumieć więcej.

Książka Jacka Gądka „Duduś. Prezydent we mgle. Kulisy Pałacu Andrzeja Dudy” będzie miała premierę 26 marca. Można ją kupić tu.