„Komponent ukraiński” w polskich szkołach. Poznaliśmy szczegóły

– W polskiej szkole dzieci uczą się polskiej historii. Dzieci ukraińskie oczywiście będą mieć możliwość poznania swojej specyfiki, natomiast na lekcjach historii będą się uczyć tej historii, której my uczymy – mówiła 16 kwietnia w „Graffiti” Barbara Nowacka.

– To tylko od nauczyciela zależy, bo są autonomiczni, przygotowani, jak opowie złożoność naszych dziejów. W historii wszystko ma skutek i przyczynę. Czerń i biel mają pośrodku bardzo wiele odcieni szarości, ale nie wolno zapominać o indywidualnych dramatach i o dramacie, który rozegrał się na Wołyniu – dodała Nowacka.

Zaznaczyła, że sprawa Wołynia będzie „nazwana po imieniu”. – Nie wyobrażam sobie inaczej uczciwie uczyć historii. Ale też otwarta jestem na to, żeby nauczyciele w szkole organizowali rozmowy i debaty pokazujące inną perspektywę – dodała minister.

Co zatem będzie zawierać „ukraiński komponent”? Termin pojawił się we wspólnym oświadczeniu resortów edukacji Polski i Ukrainy z 28 marca, w którym ministrowie „podkreślili konieczność zapewnienia wszystkim obywatelom Ukrainy możliwości uczęszczania do szkół w Polsce, a także nauki przez nich komponentu ukraińskiego„.

Szczegółów jednak nie wskazano. O konkrety zapytaliśmy Ministerstwo Edukacji Narodowej. W odpowiedzi 18 kwietnia otrzymaliśmy jedynie informację o podstawie prawnej do wprowadzanych zmian, którą jest art. 165 ust. 15 Prawa oświatowego.

„Dla osób niebędących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu, placówka dyplomatyczna lub konsularna kraju ich pochodzenia działająca w Polsce albo stowarzyszenie kulturalno-oświatowe danej narodowości mogą organizować w szkole, w porozumieniu z dyrektorem szkoły i za zgodą organu prowadzącego, naukę języka i kultury kraju pochodzenia. Szkoła udostępnia nieodpłatnie pomieszczenia i pomoce dydaktyczne” – czytamy w przepisie.

Ministerstwo Edukacji Narodowej zaznaczyło również, że „współpracuje w tej kwestii z Ministerstwem Oświaty i Nauki Ukrainy w celu zaproponowania programu, który mógłby być realizowany w trakcie takich zajęć” i obecnie czeka na propozycję ukraińskiego resortu edukacji.

Dlatego o szczegóły „komponentu ukraińskiego” zapytaliśmy Ministerstwo Oświaty i Nauki Ukrainy. Odpowiedź otrzymaliśmy 24 kwietnia.

„Naszym priorytetem jest możliwość nauki języka ukraińskiego, literatury i historii Ukrainy. Dla uczniów ukraińskich preferowana jest nauka języka ukraińskiego jako rodzimego, nie jako drugiego, ze względu na różnice w metodach nauczania pierwszego i drugiego języka” – czytamy w odpowiedzi dla Interii.

Resort wskazuje, że obecnie w Ukrainie obowiązuje „Standardowy Program Edukacyjny” dla dzieci, które opuściły Ukrainę w związku z agresją Rosji i jednocześnie uczą się w szkołach na terytorium państwa-gospodarza, w którym przebywają. 

W tym miejscu należy zaznaczyć, że zgodnie z ukraińskim systemem edukacji, dzieci rozpoczynają naukę w wieku sześciu lat i system zakłada trzy stopnie edukacji, które również zostały ujęte w „Standardowym Programie Edukacyjnym”.

Jak wskazuje ministerstwo oświaty, „program umożliwia uczniom naukę przedmiotów z komponentem ukraińskim w ukraińskich szkołach zdalnie oraz uzyskiwanie przeliczonych ocen z przedmiotów powszechnych (takich jak np. matematyka)”.

Obowiązkowy zakres tematyczny programu zawiera:

• Szkoła podstawowa (klasy 1-4): język ukraiński, literatura ukraińska oraz kurs „Poznaj świat”;
• Gimnazja (klasy 5-9): język ukraiński, literatura ukraińska, historia Ukrainy, podstawy prawa (klasa 9), geografia (klasy 8-9);
• Szkoła średnia (klasy 10-11): język ukraiński, literatura ukraińska, historia Ukrainy, geografia (klasa 11), obrona Ukrainy i wychowanie obywatelskie (klasa 10).

Resort zaznacza, że „nie każdy uczeń może jednocześnie uczyć się zdalnie w ukraińskiej szkole i jednocześnie w pełni uczyć się w szkole państwa-gospodarza. Dlatego w nauce komponentu ukraińskiego szkoły w innych krajach mogą rozważyć niektóre elementy innych dyscyplin, jeśli jest to możliwe”.

Ministerstwo oświaty podkreśla, że „w komunikacji z obywatelami Ukrainy poza granicami kraju, stale podkreśla znacznie zachowania tożsamości ukraińskiej i nauki języka oraz historii Ukrainy. Jednocześnie podkreślamy potrzebę przestrzegania prawa państwa-gospodarza, do którego powinno się zastosować, jeśli państwo to wymaga uczęszczania do szkół”.

Resort dodaje, że chce zapewnić studentom możliwość nauki przedmiotów z ukraińskim komponentem zdalnie, by zachować więzi uczniów z Ukrainą.  „Dla tego celu współpraca z innymi krajami i zapewnienie możliwości nauki języka ukraińskiego w szkołach za granicą jest bardzo ważna” – zaznacza resort.

Zapytaliśmy czy nauka w ramach komponentu ukraińskiego będzie obowiązkowa.

„Nauka w ramach komponentu ukraińskiego zarówno w Polsce oraz zdalnie w szkołach ukraińskich jest prawem obywatela, nie obowiązkiem. Jesteśmy przekonani, że polski rząd poprze nasze stanowisko, iż uczniowie i rodzice mają prawo do wyboru konkretnego programu. Jednakże powinien to być prawdziwy wybór, a nie sytuacja wymuszona ze względu na brak możliwości” – przekazał nam resort.

„Jednocześnie będziemy zachęcać i doradzać ukraińskim rodzicom, by korzystali z możliwości nauki języka ukraińskiego, kultury i historii, by zachować więzi uczniów z Ukrainą” – podkreśla Ministerstwo Oświaty i Nauki Ukrainy.