Kulisy pracy w nocnych pociągach. Dostają kary za odpoczynek

„Ustronie” z Kołobrzegu do Krakowa, „Karkonosze” między Jelenią Górą a Warszawą czy słynny „Przemyślanin” – pociąg z Przemyśla do Świnoujścia, z wagonami mknącymi do Ustki. To tylko niektóre z nocnych połączeń PKP Intercity, popularnych zwłaszcza w wakacje i okresy świąteczne. Mają długie trasy, a ich rozkłady jazdy konstruowane są tak, aby jak najwięcej pasażerów wsiadło wieczorem i na docelowej stacji zjawiło się rano. Dzięki temu mogą przespać choć kilka godzin.

Nie w każdym przedziale zjawia się jednak piaskowy dziadek, morząc snem podróżnych. Niektórzy trasę umilają rozmową, lub – łamiąc regulamin przewoźnika – pijąc ukradkiem alkohol. To ostatnie zgubiło okradzionych przez szajkę rozbitą trzy lata temu. Złodzieje typowali pasażerów i częstowali ich procentowymi napojami, czasem z dodatkiem substancji prowadzących do utraty świadomości. Po jakimś czasie ofiary budziły się bez portfeli czy swoich bagaży.

Aby takich sytuacji było jak najmniej, spokoju w kilkudziesięciu składach PKP Intercity – poza drużyną konduktorską – strzegą ochroniarze z prywatnej firmy. Ich zadania, jak mówi Interii rzecznik spółki, „są określone w ramach podpisanej umowy„. – Współpracujemy ze wszystkimi przewoźnikami kolejowymi w ramach centralnego zespołu ds. bezpieczeństwa na obszarach kolejowych. Obejmuje to wszystkie zagadnienia mające wpływ na bezpieczeństwo techniczne i pasażerów – precyzuje Maciej Dutkiewicz.

Jednym z ochroniarzy jest pan Eryk (imię zmienione), jeżdżący pociągami najczęściej na południu kraju. Wśród zadań ma „eliminowanie pijanych osób, często awanturujących się„. – Mocno nietrzeźwi nie mogą wejść do składu; pilnujemy też, by alkoholu nie piło się w przedziałach, a więc tam, gdzie jest to zakazane (dozwolone jest w wagonach barowych i restauracyjnych – red.). Mamy uprawnienia kwalifikowanego pracownika ochrony: możemy używać gazu czy pałek – opisuje Interii.

Eryk, choć lubi swoją pracę, nie ukrywa, że mierzy się z wieloma niebezpiecznymi sytuacjami. Odpierał chociażby ataki z użyciem ostrych narzędzi. – Jeden z tych podróżnych wystartował, że on „nie pozwoli, aby go wyrzucać” z pociągu, bo posiada bilet. Ale kupienie biletu nie oznacza, że w wagonie można robić wszystko. Mówię: „Rozwiązujemy z panem umowę o przejazd” i wtedy zaczyna się awantura, niekiedy połączona z biciem. To się kończy zakuciem w kajdanki oraz wezwaniem służb – wyjaśnia.

Przełożeni nakazują, by ochroniarze byli na stacji 20-30 minut przed odjazdem pociągu, który mają patrolować. W składzie powinno ich być co najmniej dwóch, lecz „dochodzi do sytuacji, że jednej czy nawet obu osób brakuje”. – I za to kolej narzuca mojemu pracodawcy karę – zaznacza. 

Podkreśla, iż prawidłowego wykonania umowy między koleją a agencją ochrony pilnują specjalnie wydelegowane osoby. – Jeżdżą one po całej Polsce i wsiadają do pociągów w losowych miejscach. Niestety, inne kary dotyczą także nas, ochroniarzy, i jest to dramat – ocenia.

Jak wskazuje, musi przykładowo cały czas chodzić od wagonu do wagonu. – Nie możemy choć na chwilę usiąść, napić się wody czy herbaty, bo za to grozi 300-400 zł kary. Pieniądze są wtedy „odcinane” od wynagrodzenia nawet, jeśli ktoś był na korytarzu i tam usiadł, a nie w przedziale. Ukarany zostałem także, gdy musiałem skorzystać z toalety, gdyż kontrolerom nie wystarczył argument, że miałem problemy żołądkowe – wspomina.

Dodaje, że zdarzają się również awarie pociągów albo wypadki z człowiekiem, co kończy się kilkugodzinnym oczekiwaniem. – Najpierw pilnujemy, by nikt nie otwierał drzwi, a potem nie otrzymujemy należnej przerwy, bo musimy od razu wracać skądś innym połączeniem. Raz w takiej sytuacji usiadłem na chwilę ze zmęczenia. Wpadła kontrola i kara: 500 zł – narzeka.

Pytamy PKP Intercity, czy to ono ustala, w jaki sposób ochroniarze w pociągach nocnych ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia. Nie możemy jednak odnieść się do konkretnych sytuacji, aby uniknąć identyfikacji pana Eryka. – Pracownicy ochrony ponoszą odpowiedzialność za stwierdzone uchybienia w realizacji umowy. W przypadku ich stwierdzenia nakładane są na firmę umowne kary pieniężne – odpowiada Maciej Dutkiewicz.

Informator Interii przyznaje, że zarabia 27 zł na rękę za godzinę, co oznacza, iż 13-godzinna podróż koleją przynosi mu mniej więcej 350 zł. Dla niego to mało, patrząc na warunki pracy i podejmowane w niej ryzyko. Według niego ochroniarzom pociągów potrzeba „urealnienia kar nakładanych za tak wiele rzeczy”. – Nie mówię, by w ogóle ich nie było, bo jeśli ktoś ma pilnować składu odstawionego na bocznicy, a śpi w przedziale, dzięki czemu pociąg ktoś pomaluje sprayem, to powinno być ścigane – zaznacza.

Eryk chce zwrócić uwagę, że on, jak i każdy z jego kolegów po fachu, powinien mieć chwilę odpoczynku w pracy. – Poza kontrolerami „punktuje” nas też mała grupa konduktorów i kierowników pociągów. Z większością dobrze się znamy i żyjemy w zgodzie, ale niektórzy zgłaszają nawet drobne przewinienia, tyle że my pracujemy po cztery-pięć nocy z rzędu, a kolejarze mogą mieć serię wyłącznie dwóch. Kończy się to tak: idę do pracy, wracam rano, śpię w ciągu dnia, a wieczorem znów muszę iść na pociąg – mówi.

Jak przekazuje rzecznik PKP Intercity, w pierwszym półroczu 2024 roku pracownicy ochrony podjęli średnio 35 interwencji w dobie. – Najczęściej są one prowadzone wobec osób nieprzestrzegających zakazu używania wyrobów tytoniowych, spożywających alkohol w miejscach zabronionych oraz podróżnych odbywających przejazd bez ważnego biletu. Zdarzenia występują z różną częstotliwością w różnych relacjach pociągów – stwierdza Maciej Dutkiewicz.

Zewnętrzne agencje ochrony, z którymi umowy mają PKP, trzymają oko na pasażerów również na dworcach i w ich otoczeniu. W razie groźnych sytuacji proszą one niekiedy o wsparcie Straż Ochrony Kolei – formację  odpowiadającą za bezpieczeństwo na torowiskach czy peronach. – Nad pracą ochroniarzy oraz innymi kwestiami związanymi z bezpieczeństwem czuwają pracownicy PKP S.A., m.in. zespół całodobowego Centrum Bezpieczeństwa Dworców Kolejowych – tłumaczy rzecznik PKP S.A. Michał Stilger.

Przekazuje, iż w zeszłym roku na dworcach odnotowano łącznie ponad 17 tys. zdarzeń, z czego około 13 tys. to „zgłoszenia dotyczące osób niepożądanych, czyli takich, które w różny sposób nie przestrzegają regulaminu„. – Ponad 1 tys. przypadków to interwencje związane z bagażami pozostawionymi bez opieki. Również ponad 1 tys. razy pracownicy ochrony udzieli podróżnym pierwszej pomocy – dodaje przedstawiciel PKP S.A.

Jak zauważa Stilger, „porównując liczbę zdarzeń i interwencji z ostatnich lat, można powiedzieć, że utrzymują się one na zbliżonym poziomie, mimo faktu rosnącej liczby pasażerów korzystających z usług kolei”. – Największa liczba odnotowywanych naruszeń porządku, a zatem i interwencji, dotyczy dworców, na których przebywa najwięcej pasażerów (…). Znajdują się w centrach dużych miast – to np. Katowice, Warszawa Centralna, Kraków Główny – podsumowuje na łamach Interii.

Kontakt do autora: wiktor.kazanecki@firma.interia.pl

Bądź na bieżąco i zostań jednym z ponad 200 tys. obserwujących nasz fanpage – polub Interia Wydarzenia na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!