Nowe stawki świadczenia z ZUS-u. Kwoty rosną od kwietnia

Osoby objęte polskim systemem ubezpieczeń emerytalnych i rentowych mają nie tylko obowiązek opłaty składek, ale również określone prawa. Jednym z nich jest ubieganie się o jednorazowe odszkodowanie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) po doświadczeniu wypadku w miejscu pracy. 

Pieniądze przysługują nie tylko poszkodowanym pracownikom; prawo do ubiegania się o świadczenie rozciąga się również na członków ich rodzin, w przypadku gdy poszkodowany zmarł wskutek swoich obrażeń lub choroby. Najbliżsi poszkodowanego, w tym małżonek, dzieci, wnuki, rodzeństwo oraz inne osoby będące na utrzymaniu i wychowywane w ramach rodziny zastępczej, mogą starać się o uzyskanie odszkodowania.

Z drugiej strony istnieją wyraźne ograniczenia dotyczące wypłaty świadczenia. Osoby ubezpieczone, które umyślnie lub z powodu niedbalstwa naruszyły przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy są wyłączone z możliwości ubiegania się o pieniądze od ZUS. Odszkodowania nie otrzymają też osoby, które przyczyniły się do wypadku przez znaczące naruszenie norm, na przykład będąc pod wpływem środków odurzających. 

Procedura ubiegania się o odszkodowanie rozpoczyna się dopiero po zakończeniu procesu leczenia i rehabilitacji, co pozwala na rzetelną ocenę stałego uszczerbku na zdrowiu, który został spowodowany przez wypadek. W sytuacji, gdy poszkodowany pracownik zmarł w wyniku wypadku, prawo do złożenia wniosku przenosi się na inne upoważnione osoby, które mogą to uczynić to w dowolnym momencie. 

Wartość wypłacanego odszkodowania jest ściśle powiązana z poziomem utraty zdrowia, stanowiąc 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent trwałego lub długotrwałego uszczerbku. Ta skalkulowana metoda wypłaty ma na celu zapewnienie sprawiedliwego odszkodowania, proporcjonalnego do stopnia utraty sprawności. W związku z tym każdego roku kwota świadczeń wypłacanych przez ZUS jest waloryzowana. W okresie od 1 kwietnia 2024 r. do 31 marca 2025 r. obowiązują więc nowe stawki. Kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wynoszą:

• 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
• 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych,
• 25 044 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego,
• 25 044 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty,
• 128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,
• 64 399 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko,
• 128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci,
• 128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawnionych równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko,
• 25 044 zł, jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom,
• 64 399 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

Proces ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie z ZUS za wypadek przy pracy jest szczegółowo uregulowany i wymaga od wnioskodawców przedłożenia konkretnej dokumentacji. Podstawą jest złożenie wypełnionego wniosku o odszkodowanie, ale to dopiero początek. 

Wnioskodawca musi także dostarczyć zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9, które jest kluczowe dla oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu, oraz protokół wypadku przy pracy, który zawiera wszystkie istotne informacje dotyczące okoliczności zdarzenia. Oprócz tego, w zależności od sytuacji, wymagane może być przedstawienie orzeczenia sądu pracy lub, w przypadku choroby zawodowej, specjalnej decyzji wydanej przez państwowego inspektora sanitarnego.

W sytuacji, gdy odszkodowanie ma być wypłacone rodzinie osoby, która zmarła w wyniku wypadku lub choroby zawodowej, procedura ta staje się jeszcze bardziej złożona. Rodzina musi przedstawić dodatkowe dokumenty, w tym te potwierdzające pokrewieństwo ze zmarłym, oficjalne dokumenty stwierdzające datę urodzenia oraz śmierci, a w przypadku wdowy lub wdowca również skrócony odpis aktu małżeństwa.

Wnioski o jednorazowe odszkodowanie z ZUS można składać różnymi drogami, w zależności od statusu zawodowego wnioskodawcy. Osoby zatrudnione składają wniosek za pośrednictwem płatnika składek, czyli swojego pracodawcy. Przedsiębiorcy, a także osoby, których zakłady pracy zostały zlikwidowane lub są zatrudnione na podstawie umowy uaktywniającej, mogą składać dokumenty w ZUS osobiście, przez pełnomocnika, a nawet za pośrednictwem poczty lub urzędu konsularnego.