Podczas kampanii wyborczej w 2023 roku Koalicja Obywatelska zapowiedziała podniesienie zasiłku pogrzebowego jako jedno z kluczowych działań planowanych na pierwsze 100 dni rządów. Po przejęciu władzy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy, który zakładał zwiększenie świadczenia z 4 tys. zł do 7 tys. zł oraz wprowadzenie mechanizmu waloryzacji.
Zasiłek pogrzebowy po nowemu. Nie tak szybko
Projekt od początku budził kontrowersje, szczególnie w Ministerstwie Finansów, które podważało zarówno wysokość proponowanego zasiłku, jak i zapis o jego corocznym podnoszeniu. Podczas wywiadu radiowego w RMF FM, 3 października 2024 roku, minister finansów Andrzej Domański poinformował, że z powodu ograniczeń budżetowych nowe przepisy mogą zacząć obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2026 roku.
Prace nad projektem nowego zasiłku wymagają wprowadzenia zmian w różnych aktach prawnych, w tym w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zmodyfikowane przepisy zostały przekazane do Stałego Komitetu Rady Ministrów, który 31 grudnia 2024 roku formalnie rozpoczął ich analizę. Kolejne etapy procedury zakładają m.in. rozpatrzenie przez Komisję Prawniczą, dokonanie oceny przez Radę Ministrów oraz skierowanie projektu do Sejmu, gdzie ma zostać poddany głosowaniu.
Z końcem grudnia 2024 roku, mimo postępów w pracach, jasne stało się, że harmonogram zakładający podwyżkę zasiłku w 2025 roku nie zostanie dotrzymany. Przesunięcie terminu wdrożenia nowych przepisów wymagało dodatkowych analiz kosztów i wpływu zmian na budżet. Ministerstwo Finansów ostrzegało, że wypłata wyższych świadczeń w 2025 roku mogłaby negatywnie wpłynąć na stabilność finansów publicznych, co dodatkowo utrudniło porozumienie między resortami.
Ile wyniesie nowy zasiłek pogrzebowy?
Obecna wysokość zasiłku pogrzebowego wynosi 4 tys. zł i pozostaje niezmieniona od marca 2011 roku, mimo znacznego wzrostu cen towarów i usług funeralnych. Brak waloryzacji na przestrzeni lat sprawił, że kwota ta nie pokrywa już pełnych kosztów pochówku, co zmusza wiele rodzin do ponoszenia dodatkowych wydatków z własnych oszczędności lub zaciągania zobowiązań finansowych. W odpowiedzi na ten problem Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zaproponowało podniesienie świadczenia do 7 tys. zł.
Pierwotny projekt ustawy przewidywał wprowadzenie corocznej waloryzacji zasiłku pogrzebowego, co miało gwarantować jego regularne dostosowywanie do rosnących kosztów organizacji pogrzebów. Mechanizm ten został jednak wycofany na etapie negocjacji, głównie z uwagi na obawy Ministerstwa Finansów dotyczące nadmiernego obciążenia budżetu państwa w latach spodziewanego spowolnienia gospodarczego.
Zamiast waloryzacji wprowadzono system weryfikacji wysokości świadczenia, który zakłada, że Rada Ministrów będzie mogła dokonywać zmian kwoty zasiłku na podstawie analizy kosztów usług pogrzebowych przedstawianej corocznie przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Zaproponowany mechanizm nie gwarantuje jednak automatycznych podwyżek.
Zasiłek pogrzebowy w nowej wysokości będzie mógł być przeznaczony na pokrycie podstawowych kosztów związanych z organizacją pochówku. Zgodnie z projektem ustawy środki te będzie można wykorzystać na zakup trumny lub urny, przygotowanie ciała do pogrzebu, transport zmarłego, opłaty związane z ceremonią oraz koszty przygotowania grobu. Projekt nie przewiduje jednak możliwości wykorzystania świadczenia na zakup miejsca pochówku ani usług kamieniarskich, co oznacza, że część wydatków nadal będzie musiała być pokrywana z prywatnych środków. Pomimo tych ograniczeń rząd zakłada, że wyższa kwota zasiłku poprawi sytuację finansową rodzin, które do tej pory musiały radzić sobie z kosztami znacznie przewyższającymi obowiązujące świadczenie.
