Tajemnice Kościoła. „Tylko niektóre klasztory były wolne od seksu”

Seks, władza i pieniądze — tym namiętnościom Kościół ulega od wieków. Tomasz Sekielski pyta gościa podcastu „Rachunek sumienia”, czy wprowadzenie celibatu było dobrym pomysłem? Odpowiedź zaskakuje, bo zdaniem historyka był to moment przełomowy.

— Z punktu widzenia Kościoła średniowiecznego to był bardzo dobry pomysł. Pozwolił, żeby Kościół był taki, jaki jest w tej chwili. Przed czasami Grzegorza VII kościoły są bardzo lokalne i niezależne. Widzimy to nawet w prawie kanonicznym. W jednej diecezji był jakiś prywatny zbiór prawa kanonicznego i pewne sprawy rozstrzygało się w taki sposób, w innej diecezji w zupełnie inny i są to sprzeczne z sobą sposoby. Reforma Grzegorza VII polegała na centralizacji papiestwa, podporządkowaniu wszystkich biskupów w całym chrześcijańskim świecie — odpowiada prof. Skwierczyński.

Zmieniają się nie tylko relacje intymne w Kościele, ale także ekonomiczna i polityczna pozycja tej instytucji. Reforma gregoriańska ustanawia nowy model funkcjonowania papiestwa.

— Uczyniła z papieża najwyższą instancję sądowniczą, w wielu kwestiach jedyną i ostateczną. Wprowadziła zasadę, że papież, jeśli jest kanonicznie wybrany, nigdy nie może się mylić. Nie jest to jeszcze ten słynny dogmat o nieomylności papieża w kwestiach wiary, ale coś większego. Otóż jeśli papież prawnie zajmuje swoje stanowisko, on się nigdy nie myli — kontynuuje wykładowca.

— Przez pierwsze tysiąc lat jest to nieprokreacyjne używanie nasienia. Można było uprawiać stosunki seksualne tylko w małżeństwie i tylko w określony sposób, tzn. kobieta powinna być na dole, mężczyzna na górze. Jeżeli ta pozycja się zmieniła, to też była sodomia. Były sodomią również zoofilia, czy stosunki pozamałżeńskie — mówi prof. Krzysztof Skwierczyński, mediewista z Uniwersytetu Warszawskiego, który jest gościem kolejnego odcinka podcastu „Rachunek sumienia”.

Kto zdefiniował na nowo pojęcie „sodomii”? Piotr Damiani, jeden z wybitnych reformatorów kościelnych tamtej epoki, w traktacie z 1049 r. nazwał tak wszystkie stosunki mężczyzn z mężczyznami. Celem Damianiego było wyplenienie rozpusty wśród duchownych i jego traktat był poświęcony wyłącznie klerowi — tłumaczy prof. Skwierczyński.

— Bardzo detalicznie je opisał, od tych najstraszniejszych do najmniej strasznych — dodaje prof. Skwierczyński. Opisy duchownego cenzurowali nawet badacze z XIX i XX w.

Prof. Skwierczyński oburza się jednak na stwierdzenie, że średniowiecze to „ciemne wieki”.

— Wściekam się, gdy pojawiają się w sferze publicznej argumenty, że cofamy się do średniowiecza. To jest nieprawda. To był bardzo piękny okres. W XI i XII w. można mówić o takim zjawisku jak — oczywiście w cudzysłowie — zwrot feministyczny. Zaczyna być doceniana rola kobiety. Indywidualnie uważano, że bez kobiet nie ma zbawienia, że niemożliwe jest dokonanie tego aktu — tłumaczy.

Średniowieczne spojrzenie na Kościół nie pokazuje jego zacofania. Pokazuje wydarzenia, które zmieniły Kościół na tyle mocno, że skutki tych zmian wierni odczuwają do dziś. Ich źródła i powody są często szokujące i obecnie byłyby całkowicie nieakceptowalne. Tych tajemnic z pewnością nie znacie.

W poprzednich odcinkach Sekielski i Rigamonti przepytywali marszałka Sejmu i byłego dziennikarza religijnego Szymona Hołownię oraz wiceministrę kultury Joannę Scheuring-Wielgus, która opowiadała m.in. o swoich relacjach z Kościołem i przeglądzie dotacji, które trafiły do ojca Tadeusza Rydzyka.

Kościół. Dla jednych skompromitowana instytucja cynicznie wykorzystująca religię jako narzędzie do zarabiania pieniędzy. Dla drugich opoka oraz źródło wszelkiego dobra i miłości. „Rachunek sumienia” to nie jest podcast tylko o Kościele. To podcast o ludziach, na których kariery, a czasem i na całe życie, wpływ miała (lub nadal ma) instytucja, jaką jest Kościół katolicki. Jeśli nie macie w sobie uczuć religijnych, koniecznie posłuchajcie. Jeśli je w sobie macie — posłuchajcie tym bardziej.