Jest ich w Polsce pewnie kilkadziesiąt tysięcy, są dorośli i pasjonują się układaniem klocków LEGO. Powstała już osada w Biskupinie, Kanał Augustowski, a nawet bitwa pod Grunwaldem.
- Więcej ciekawych historii przeczytasz na stronie głównej „Newsweeka”
O takich jak oni mówi się AFOL-e (skrót od: adult fan of LEGO). Jednym z najbardziej znanych jest Mateusz Kustra z Krakowa, jeden z zaledwie 20 LEGO Certified Professionals na świecie. Pierwszy zestaw (pamięta go do dziś — był to mały policyjny samochodzik) rodzice kupili mu jeszcze w pewexie. Dziś Kustra żyje z układania klocków. Dla Varso Tower ułożył zbudowaną z LEGO imitację najwyższego biurowca w Europie, dla Roberta Lewandowskiego poskładał złotą piłkę, większość zestawów dla Igi Świątek (tenisistka jest ambasadorką marki) przeszła przez jego ręce.
— Od tego małego policyjnego auta zaczęła się moja miłość do klocków LEGO. Potem życzyłem ich sobie na każde urodziny, każdego mikołaja i inną okazję. Najpierw korzystałem z instrukcji, potem z gotowych elementów układałem cały swój świat: samoloty, statki, samochody, w końcu całe miasta. Czego nie mogłem zbudować, dopowiadałem sobie w wyobraźni — opowiada „Newsweekowi”.
Z czasem okazało się, że widzi i potrafi więcej niż inni. W trakcie pisania magisterki w programie Lego Digital Designer dla relaksu zdołał zaprojektować krakowskie Sukiennice. Chwilę później ktoś zamówił u niego makietę stadionu Lecha Poznań. Stąd był już krok do życia ze składania i projektowania. Dziś jest pośrednikiem pomiędzy duńskim producentem a społecznością AFOL-i w Polsce. A ta — jak przekonuje — jest ewenementem na skalę światową.
— Liczba polskich imprez związanych z klockami LEGO bije na głowę nawet takie kraje jak Francja czy Niemcy. Za tydzień jadę do Wieliczki, potem klockoMANIA we Wrocławiu, w marcu Brickstok w Białymstoku. W takich wydarzeniach uczestniczy nawet kilkanaście tysięcy osób — opowiada Kustra. I dodaje, że polskich miłośników LEGO wyróżnia coś jeszcze: kreatywność i pracowitość: — Na arenie międzynarodowej jesteśmy znani z tego, że budujemy niesamowite modele.
Skąd ten dryg, dzięki któremu bijemy na głowę nawet Europę Zachodnią? — Kiedy byliśmy dziećmi, marzyliśmy o zestawach, których nie mogliśmy dostać, bo były w Polsce niedostępne albo zbyt drogie. Teraz, jako dorośli, nareszcie możemy spełnić tamte marzenia.
Konkret w tych ulotnych czasach
Setki polskich dorosłych fanów LEGO zna i ma zapisanych w telefonie Michał Kajzerski, który od 35 lat prowadzi sklep z klockami w Poznaniu. Znak rozpoznawczy: ogromny zielony smok z klocków stojący przed wejściem.
— Dziś 70 proc. moich klientów to dorośli miłośnicy klocków LEGO, kolekcjonerzy, bardzo często pary. Zamiast pójść na weekendową balangę, kupują zestaw i budują. Piątek czy sobotę spędzają nad zestawem, a potem ustawiają go na regale czy półce. Jest budowanie, zabawa, a potem fajna dekoracja — opowiada w rozmowie z „Newsweekiem”.
Michał Szymel fotografuje LEGO w skali makro. Na zdjęciu figurka Mandalorianina i Grogu z serialu „The Mandalorian” (uniwersum „Gwiezdnych wojen”)
Foto: Michał Szymel / Minifigures Adventures/Instagram
Dodaje, że z jego perspektywy przez te lata nastąpiła duża zmiana: klocki duńskiego producenta przestały być tylko zabawką dla dzieci, stały się pasją dorosłych.
— Firma zdała sobie sprawę, że jest na rynku dorosły klient, w dodatku niezależny finansowo, któremu trzeba zaoferować coś fajnego. LEGO nigdy nie było tanie. Kiedyś mały zestaw kosztował 4 dol., a ludzie zarabiali równowartość 20. Dziś mam na półce wielkie, kolekcjonerskie zestawy, które kosztują kilka tysięcy złotych i znajdują nabywców — mówi.
Uważa, że klientów przyciąga coś jeszcze. — LEGO to jest coś rzeczywistego w tych naszych ulotnych, wirtualnych czasach. To jest konkret, coś zbudowanego własnymi rękami — opowiada. Z tego powodu sprzedaży nie prowadzi wysyłkowo. — W telefonie mam 500 klientów, często z drugiego końca Polski. Przyjeżdżają, rozmawiamy, oni mi się chwalą, co im się udało upolować, ja odwdzięczam się tym samym. Klockom LEGO poświęciłem praktycznie całe zawodowe życie — wyjaśnia.
40 kg sprzedam
Barwną grupę, jaką stanowią AFOL-e, przebadali już socjologowie. Jak wynika z ich badań, dorośli fani klocków to przede wszystkim mężczyźni (choć oczywiście nie tylko), najczęściej urodzeni w latach 70., 80. i 90., którzy do budowania wrócili (o ile je w ogóle przerwali) z nostalgii. Na stronie firma ma dla nich specjalną zakładkę: Adults Welcome. Zestawy dla nich łatwo odróżnić — te pudełka są czarne.
Ilu jest ich w Polsce? Lekko licząc, kilkadziesiąt tysięcy. Facebookowa grupa LEGO Forum Polska zrzesza ponad 38 tys. osób, a na otwartej grupie „Klocki LEGO — kupię, sprzedam, zamienię” działa prawie 60 tys. użytkowników. Prężnie działa też LUGPol, chyba najstarsze internetowe forum dorosłych fanów LEGO.
Tylko w dniu, kiedy piszę ten tekst, na jednej ze stron Robert ze Świnoujścia wystawia na sprzedaż koparkę górniczą (przeleżała osiem lat w garażu, ale silniki pracują) za 1500 zł, Krzysiek z Warszawy proponuje zamek (zestaw zakurzony, lekko odchodzą naklejki, ale zapewnia, że powinna być większość części) za 3 tys. zł, a Jakub z Katowic — statek Durmstrang z serii Harry Potter (nigdy nieotwierany) za niecałe 5 tys. zł. Jarosław szuka konkretnych figurek Ninjago, a Bartosz chce sprzedać całe, nieposegregowane pudło tysięcy elementów. Za 40 kg klocków chce 1800 zł. Nie ma posta, pod którym zabrakłoby komentarzy, negocjacji, ofert.
„Wartość klocków LEGO wynika m.in. z tego, że pozwalają dorosłym być tu i teraz. Wyłączyć lub odłożyć telefon komórkowy i skupić się na jednej czynności. (…) Bawiąc się i konstruując, dorośli mogą zrelaksować się i wrócić myślami do czasów dzieciństwa” — zauważają badający LEGO naukowcy z Poznania dr Magdalena Barańska i Konrad Nowak-Kluczyński.
Bez granicy wieku
Joanna Krysztoforska — znana również w sieci jako „Ciocia od klocków” — przyznaje, że choć mężczyźni wiodą prym, kobiet jest w społeczności coraz więcej. Sama zaczynała nie od zabawy, ale edukacji. Od ponad dekady za pomocą klocków prowadzi warsztaty dla dzieci i dorosłych. — Układanie działa na nas terapeutycznie, jest zbawienne dla naszych neuronów — mówi. I dodaje, że najstarszy uczestnik jej warsztatów miał 72 lata. Górnej granicy wieku — jak twierdzi — nie ma.
Joanna Krysztoporska, znana w sieci jako Ciocia od klocków
Foto: Wojciech Wiśniewski / –
— W tym świecie, w którym non stop pędzimy, ciągle musimy osiągać zysk, podnosić kwalifikacje, robić tysiąc rzeczy naraz, klocki dają nam trochę wytchnienia. Zatrzymujesz się i musisz rozwiązać tylko jedną łamigłówkę: zdecydować, gdzie umieścić kolejny element. Dorośli, którzy pojawiają się na warsztatach, przyznają, że bardzo im to służy. Przez moment nie mają innych problemów — opowiada Krysztoforska.
Przyznaje, że jeszcze nie tak dawno LEGO było uznawane za zabawę dla kompletnych nerdów, miłośnikom klocków często sugerowano, żeby znaleźli sobie jakieś dorosłe zajęcie.
— Nawet z moimi bliskimi było podobnie. Jak tylko zaczynałam przygodę z klockami i social mediami, moi rodzice mówili: „Asiu, super, że pobawisz się tym rok czy dwa, ale mamy nadzieję, że w końcu wrócisz na inżynierkę z informatyki”. Teraz są już bardzo dumni, ale to był proces. To zasługa tych wszystkich ludzi, którzy zaczęli pokazywać: „Hej, dorośli też mogą w LEGO!” — opowiada „Ciocia od klocków”.
Wszystkie konie na świecie
To, co wyróżnia środowisko dorosłych fanów LEGO, to tzw. MOC-e (angielskie: „my own creation”), czyli konstrukcje własnego pomysłu, budowane z wykorzystaniem oryginalnych elementów.
Jednym z najsłynniejszych przykładów takich konstrukcji jest w Polsce HistoryLand, który można oglądać na stałej wystawie na terenie Targów Poznańskich. Z wykorzystaniem 1,3 mln klocków trzech zapaleńców (Marcin Tobolski, Marcin Pietrucha i Krzysztof Tobolski) odwzorowało tysiąc lat historii kraju nad Wisłą. Wśród makiet z kolorowych klocków są m.in.: bitwa pod Grunwaldem, bitwa morska pod Oliwą, obrona Westerplatte czy kościół Mariacki. Do zbudowania bitwy pod Grunwaldem wykupili praktycznie wszystkie konie LEGO na świecie.
— Przez trzy lata udało nam się zebrać dokładnie 12 tys. i 20 sztuk koni. Musieliśmy je skupować od prywatnych osób, bo LEGO nie produkuje już z nimi zestawów. Złożyliśmy specjalne zamówienie, ale okazało się, że to za mało, żeby uruchamiać produkcję. A chcieliśmy 36 tys. — opowiadali budowniczowie w jednym z wywiadów.
Darth Vader na łyżwach
Michał Szymel fotografuje LEGO w skali makro. Każda z setek zaprojektowanych przez niego scenek to oddzielna, poskładana z klocków historia. Nad niektórymi przychodzi spędzić mu pół dnia. Jego instagramowy profil Minifigures Adventures śledzi ponad 65 tys. osób. Jedno z jego ostatnich zdjęć to złożony z LEGO Darth Vader w świątecznym swetrze, który sunie na klockowych łyżwach i kręci piruet nad uwięzionym w lodzie szturmowcem z „Gwiezdnych wojen”.
Łukasz Więcek jest organizatorem festiwalu Brickstok w Białymstoku i ambasadorem rodzinnego Podlasia. Na zdjęciu zbudowana przez niego niebieska cerkiew inspirowana tą w Narwi
Foto: Materiały prasowe
— Jakieś dziesięć lat temu podpatrzyłem w internecie zdjęcie szturmowca z klocków i pomyślałem, że fajnie byłoby zrobić takie samo. Nie miałem wtedy pojęcia o fotografii, ale kupiłem figurkę, potem dokupiłem drugą, z czasem sprawiłem sobie obiektyw i połknąłem bakcyla. Zaczęło się budowanie całych scenek — wspomina.
W notesie, jak opowiada, ma listę pomysłów na ujęcia, które chciałby zrobić. — Kiedy ustawiam figurki, w głowie zaczynam sobie układać całą opowieść. Często jeden element zmienia zupełnie kontekst całej historii — mówi i przyznaje, że liczy się dla niego cały ten proces kreacji i zabawy, nie tylko samo pstryknięcie zdjęcia czy ułożenie zestawu z klocków.
— Bardzo lubię główki ludzików LEGO. Mają różne miny, wyrażają różne emocje. Mam ich setki i zawsze można dopasować emocję do konkretnej sceny — mówi.
Na Instagramie od dobrych kliku lat działa wraz z grupą fanów fotografowania LEGO. Raz w miesiącu robią coś wspólnie — wybierają temat i każdy przygotowuje swoją interpretację zadanego tematu (ich prace można znaleźć pod hashtagiem #BRICKPOLANDTEAM). — Od początku założenie było takie, żeby zdjęcia, które robię, wywoływały uśmiech. Żeby figurka nie wyglądała na nich jak kawałek plastiku, ale trochę jak żywa istota — mówi, a ja oglądam na jego profilu, jak ludzik przedstawiający demogorgona z serialu „Stranger Things” wlecze za sobą rower po łące i narzeka: „I could take a taxi…”.
Klocki łączą, a nie dzielą
W przełamaniu wstydu, dziwnego poczucia, że klocki to hobby dla dzieci, a nie dorosłych, pomógł — jak twierdzą moi rozmówcy — program „LEGO Masters” w TVN.
— Ten program pozwolił nam się policzyć, zobaczyć, jak ogromna jest polska społeczność ludzi, którzy pasjonują się LEGO. Nagle okazywało się, że dwie ulice dalej mieszka człowiek, który ma w garażu pełną kolekcję „Gwiezdnych wojen” — opowiada „Newsweekowi” Łukasz Więcek, wicemistrz pierwszej edycji.
Dziś Łukasz i jego żona Ewelina mają w kolekcji ponad 100 tys. klocków. On jest organizatorem festiwalu Brickstok w Białymstoku i ambasadorem rodzinnego Podlasia. Przygotowany przez niego projekt podlaskiej chaty błyskawicznie zdobył wymaganych 10 tys. głosów i wszedł do finału inicjatywy LEGO Ideas. Z klocków zbudował już m.in. replikę Kanału Augustowskiego (śluza działała!), Pałac Branickich czy niebieską cerkiew inspirowaną tą w Narwi.
— Cerkwie mają charakterystyczne, nieco szalone dachy, niełatwo to oddać za pomocą klocków. Musiałem się nad tą konstrukcją porządnie nagłowić. Ale kiedy już to rozkminiłem i zrobiłem zdjęcia, to przysięgam, że poczułem dumę. Naprawdę fajnie to wyszło — opowiada z zapałem. Teraz pomaga przy przeniesieniu do świata klocków charakterystycznego, białostockiego kościoła Świętego Rocha.
Łukasz kiedyś był tancerzem break— dance’a, razem z żoną prowadzili szkołę tańca. Ale jak sam opowiada, zawsze mu było mało nowych pomysłów. Więc kiedy udało się zakończyć „LEGO Masters” na drugim miejscu, z czasem przyszła myśl o festiwalu.
— Od razu z rozmachem. Obdzwoniłem wszystkich znajomych z programu, zaczęliśmy rozmowy z miastem, ostatecznie festiwal odbył się na Chorten Arenie [to mogący pomieścić nawet 20 tys. osób stadion miejski w Białymstoku, na którym mecze rozgrywa Jagiellonia — red.]. Kosztował mnie dużo siwych włosów, bo Pałac Branickich kończyliśmy jeszcze o siódmej rano, w dniu, kiedy otwieraliśmy drzwi, ale wyszło świetnie — relacjonuje Łukasz.
Jak opowiada, podczas festiwali — a tych w Polsce jest wiele i ciągle przybywa — widać, jak zróżnicowane jest środowisko pasjonatów LEGO nad Wisłą. Są youtuberzy. Są fani fotografii. Są projektanci, którzy przygotowują swoje zestawy i zgłaszają je do LEGO Designer czy LEGO Ideas. I do tego tysiące osób, dla których klocki to dobra zabawa, chwila na odstresowanie, kolejna życiowa pasja.
— Napisz koniecznie, że klocki LEGO łączą, a nie dzielą — uśmiecha się i zaprasza na kolejną edycję Brickstok, w marcu 2026 r.