Dieta ketogeniczna to wysokotłuszczowy, umiarkowanie białkowy i niskowęglowodanowy schemat żywieniowy, który został pierwotnie opracowany w celu leczenia dzieci chorujących na epilepsję.
Zamiast pozyskać energię z glukozy — czyli cukru obecnego w pokarmie — dieta ketogeniczna zmusza organizm do wykorzystywania ketonów wytwarzanych przez wątrobę z tłuszczu, który dostarczamy wraz z posiłkami.
Krytycy twierdzą, że dieta jest wysokotłuszczowa, uboga w błonnik, podnosi poziom cholesterolu, jest szkodliwa dla zdrowia jelit. Uważa się, że jest ona nieodpowiednia dla kobiet, szczególnie w wieku premenopauzalnym, które potrzebują węglowodanów do produkcji hormonów, takich jak progesteron.
Ale zdaniem dietetyczki Moiray Newiss dieta ta jest jak najkorzystniejsza dla kobiet. Ekspertka sama jest od pięciu lat na diecie ketogenicznej i opowiedziała „Newsweekowi” o zaletach takiego reżimu żywieniowego.
— Cierpiałam na poważne wypalenie, chroniczne zmęczenie i szereg problemów ze zdrowiem psychicznym. Dieta ketogeniczna skutecznie odżywiła mój mózg i ciało, dzięki czemu wszystkie moje problemy zdrowotne cofnęły się — powiedziała.
— Zaczęłam lepiej się czuć już od czasu, gdy przeszłam na dietę niskowęglowodanową i wprowadzając strategie radzenia sobie ze stresem, natomiast 100 proc. energii i jasności umysłu odzyskałam dopiero po przejściu na dietę ketogeniczną — dodała ekspertka.
Jedną z zalet diety ketogenicznej jest to, że eliminuje ona zależność organizmu od glukozy jako źródła energii, więc niektórzy ludzie uważają, że mają stabilniejszy poziom energii — lub, jak w przypadku Newiss, ogólnie więcej energii.
— Podjęłam się tego, ponieważ chciałam znów poczuć się jak nastolatka — powiedziała. —Chciałam mieć nieograniczoną energię i czuć się pełna witalności.
Powiedziała, że w ketozie — gdy wątroba wytwarza ketony z tłuszczu w celu uzyskania energii — mitochondria w komórkach mogą wydajniej wytwarzać adenozynotrifosforan (ATP): paliwo, które zasila organizm, wytwarzane z glukozy lub ketonów.
Nie wszyscy zgadzają się, że proces ten jest bardziej wydajny w przypadku ketonów niż glukozy, ale Newiss twierdzi, że tak jest, szczególnie dla mózgu.
Newiss powiedział również, że dieta ketogeniczna jest bardziej przeciwzapalna niż dieta oparta na glukozie i wytwarza więcej energii — co jest kwestionowane przez niektórych innych ekspertów ds. żywienia.
Innym źródłem debaty w świecie żywienia, poruszonym przez Newiss, jest przydatność diety ketogenicznej dla kobiet.
Dieta ketogeniczna: co z hormonami?
Niektórzy eksperci ds. żywienia, szczególnie ci specjalizujący się w zdrowiu kobiet, ostrzegają, że niektóre hormony, takie jak progesteron — kluczowy żeński hormon płciowy, obok estrogenu — są zależne od węglowodanów.
— Myślę, że istnieje wiele nieporozumień i mitów na temat diet ketogenicznych — powiedziała Newiss. — Jednym z mitów jest to, że szkodzi gospodarce hormonalnej kobiet, co jest nieprawdą.
Wyjaśniła, że badania w tej dziedzinie wciąż się rozwijają, ale niektóre dowody dotyczące tarczycy u kobiet, sugerują, że dieta ketogeniczna może zmniejszyć zapotrzebowanie na hormony i zwiększyć wrażliwość tarczycy.
— Istnieją również inne mity, takie jak dieta ketogeniczna niekorzystnie wpływająca na mikrobiom jelitowy — powiedziała Newiss. — Mikrobiom jelitowy jest bardzo złożony i wciąż musimy odkryć i zrozumieć, w jaki sposób różne mikroorganizmy współpracują ze sobą i wchodzą w interakcje z wyściółką jelit i naszym układem odpornościowym.
— Tak, dieta ketogeniczna zmieni mikrobiom jelitowy, ale zmienia się on cały czas. Nie oznacza to, że jest to coś złego — zauważa ekspertka.
Newiss powiedziała, że wiele badań, które wykazały negatywne skutki związane z dietą ketogeniczną, było nieprawidłowo przeprowadzonych, ponieważ opierały się na karmieniu myszy dużą ilością złej jakości tłuszczów, bogatych w kwasy omega 6, które są powszechnie uważane za prozapalne.
— Wiele badań wykorzystujących ten rodzaj diety ketogenicznej wykazało, że sprzyja ona powstawaniu stanów zapalnych, co nie jest zaskakujące! — zauważyła ekspertka. — Jeśli jesz naturalne tłuszcze, stany zapalne zmniejszają się.
Newiss zalecała stosowanie diety ketogenicznej opartej na tłuszczach pochodzących z jaj, awokado, kokosa, mięsa, nabiału, orzechów, nasion, ryb i oliwy z oliwek; białku pochodzącym z mięsa, nabiału i roślin strączkowych; oraz mniej niż 50 g węglowodanów pochodzących z warzyw o niskiej zawartości skrobi, takich jak jarmuż i owoców o niskiej zawartości cukru, np. jagód.
Zauważyła, że wiele osób sądzi, że dieta ketogeniczna jest uboga w składniki odżywcze, ale jest to prawdą tylko wtedy, gdy ktoś źle się odżywia. Jej zdaniem właściwe przestrzeganie zaleceń diety może zapewnić wystarczającą ilość składników odżywczych.
Tłuszcze nasycone to kolejny kluczowy punkt dyskusji o powodach, by unikać diety ketogenicznej, ale Newiss powiedziała, że dowody wskazują, że „nie ma naukowych podstaw do demonizowania tłuszczów nasyconych jako przyczyny chorób serca”.
Dietetycy wciąż nie doszli do porozumienia w kwestii tego, czy to tłuszcze nasycone powodują choroby serca, czy też winny jest cukier i ultraprzetworzona żywność.
— Do dziś wiele osób uważa, że tłuszcz jest problemem, pomimo rosnącej liczby dowodów na to, że cukier i węglowodany są bardziej prawdopodobnym winowajcą — powiedział Newiss.
— Obawy związane z tłuszczami nasyconymi dotyczyły cholesterolu i hipotezy, że cholesterol z tłuszczów nasyconych powoduje choroby serca. Tymczasem podwyższony poziom cholesterolu całkowitego nie jest związany ze zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym. Cholesterol jest również niezwykle ważny dla zdrowia, zwłaszcza w miarę starzenia się, a wyższy poziom cholesterolu wiąże się z długowiecznością — dodała ekspertka.
Newiss stwierdziła jednak, że diety ketogeniczne nie są odpowiednie dla każdego i nie zaleca ich wszystkim swoim klientom. — Zawsze radziłabym, aby kobiety szukały profesjonalnej pomocy przed rozpoczęciem diety ketogenicznej, jeśli przyjmują leki — powiedziała.
Tekst opublikowany w amerykańskim „Newsweeku”. Tytuł, lead i śródtytuły od redakcji „Newsweek Polska”
