Informowaliśmy niedawno o petycji skierowanej do Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, którego autorka postulowała wydłużenie urlopu wypoczynkowego dla pracowników 55+. Argumentowała, że im bliżej wieku emerytalnego, tym więcej czasu ludzie spędzają u lekarzy czy na rehabilitacjach. Nie zawsze takie wizyty da się odbywać po godzinach pracy, więc robią to w trakcie urlopu – a z wypoczynkiem ma to niewiele wspólnego.
Ministerstwo już wypowiedziało się w sprawie pomysłu. Piszemy o tym tu.
W rzeczywistości już dziś wielu pracowników może wydłużyć urlop wypoczynkowy. To przepisy powszechnie obowiązujące, ale część z nich pojawiła się niedawno i nie wszyscy wiedzą o ich istnieniu. A szkoda!
Dla kogo dodatkowe dni urlopu?
Nowelizacja Kodeksu pracy z 26 kwietnia 2023 roku wdrożyła do polskiego prawodawstwa dwie unijne dyrektywy dotyczące przejrzystych warunków pracy oraz work-life balance.
Wymiar urlopu zależy od ogólnego stażu pracy – czyli wszystkich okresów zatrudnienia. Wynosi on:
- 20 dni przy okresie zatrudnienia krótszym niż 10 lat,
- 26 dni przy okresie zatrudnienia wynoszącym co najmniej 10 lat.
Nowelizacja dodała do tego:
- 50 dni urlopu opiekuńczego
- dwa dni wolnego z powodu siły wyższej
- opiekę nad dzieckiem w wymiarze 2 dni lub 16 godzin.
Wszystkie one są niezależne od stażu pracy.
Urlop opiekuńczy
Z urlopu opiekuńczego mogą skorzystać osoby zatrudnione na umowie o pracę, które są zmuszania do sprawowania opieki nad najbliższym członkiem rodziny. Wniosek można złożyć, jeśli dana osoba zamieszkuje z nami w tym samym gospodarstwie domowym. Nowe przepisy umożliwiają również sprawowanie opieki nad osobą, która nie zamieszkuje w naszym gospodarstwie domowym, np. nad babcią, dziadkiem czy teściami. W takiej sytuacji trzeba zawrzeć we wniosku informacje o stopniu pokrewieństwa oraz adresie zamieszkania.
Urlop opiekuńczy wynosi 5 dni w roku. Niewykorzystane dni nie przechodzą na kolejny rok, co oznacza, że jeśli ktoś w 2024 roku nie skorzysta z urlopu opiekuńczego, w 2025 roku będzie miał dalej do wykorzystania 5 dni wolnych. W czasie urlopu opiekuńczego pracownik jest chroniony przed zwolnieniem.
Urlop opiekuńczy jest bezpłatny. Tym się różni od opieki na dziecko, która jest pełnopłatna i z której może skorzystać każdy rodzic. Opieka na dziecko to 2 dni urlopu w ciągu roku na każde dziecko do 14. roku życia.
Więcej o urlopach opiekuńczych piszemy tu.
Urlop w razie wystąpienia siły wyższej
Urlop na okoliczność wystąpienia siły wyższej przysługuje w przypadku zdarzenia losowego, którego nie dało się przewidzieć. Nagła sytuacja losowa to nie tylko wypadek z udziałem pracownika lub członków jego rodziny. To również choroba (np. dziecka lub wezwanie do szkoły), awaria w domu czy inna nagła sytuacja, do której doszło nagle i której nie dało się przewidzieć.
Urlop od siły wyższej to dodatkowe 2 dni lub 16 godzin. Liczba ta dotyczy osób, które są zatrudnione na pełen etat w ramach umowy o pracę. Za te dni wolne należy się wynagrodzenie, ale tylko w połowie wysokości, a nie w 100 procentach, jak w przypadku urlopu wypoczynkowego.
Urlop na opiekę nad dzieckiem
Opieka na dziecko w wymiarze dwóch dni lub 16 godzin przysługuje jednemu z rodziców. Muszą więc oni ustalić między sobą, kto wykorzysta opiekę lub podzielić dni wolne tak, by każdy z rodziców mógł skorzystać z jednego dnia wolnego. Prawo do opieki należy się wszystkim rodzicom, niezależnie od tego, czy pozostają w związku małżeńskim czy partnerskim. Warunkiem jest wiek dziecka, które nie powinno mieć więcej niż 14 lat.
Ważne! Dwa dni opieki na dziecko przysługują rodzicowi niezależnie od tego, ile ma dzieci. Rodzice jedynaka, dwójki czy trójki dzieci mogą skorzystać z dwóch dni opieki w ciągu roku.
