Netanjahu ryzykuje. „Atak na niewinnych nie jest sposobem na pokój”

Podczas gdy jednostki IDF walczą w południowej twierdzy Hamasu, mieście Chan Junus, izraelska armia przygotowuje się do zepchnięcia ich na południe do Rafah, które znajduje się przy granicy Strefy Gazy z Egiptem.

Zrobimy to — powiedział Netanjahu. — Dopadniemy pozostałe bataliony terrorystyczne Hamasu w Rafah. To ich ostatni bastion.

Groźby te wywołały protesty ze strony Białego Domu. Prezydent Joe Biden ostrzegł, że do ofensywy w Rafah nie powinno dojść „bez wiarygodnego i wykonalnego planu zapewnienia bezpieczeństwa i wsparcia dla ponad miliona osób, które się tam schroniły”.

Netanjahu nigdy nie miał dobrych relacji z Bidenem.

— Netanjahu i izraelski rząd wielokrotnie pokazali, że podejmą wszelkie działania, które ich zdaniem najlepiej przysłużą się bezpieczeństwu Izraela, niezależnie od tego, co popierają ich sojusznicy lub regionalni partnerzy — powiedziała „Newsweekowi” prof. Adria Lawrence z Johns Hopkins University.

— Stany Zjednoczone nie są w stanie odstraszyć izraelskiego rządu — dodała Lawrence.

Każda operacja przeciwko Rafah i korytarzowi filadelfijskiemu (pas ziemi biegnący wzdłuż granicy Strefy Gazy z Egiptem) bez wątpienia okaże się kosztowna.

Według Associated Press, w wyniku izraelskiej kampanii wojskowej zginęło ponad 28 tys. Palestyńczyków, a 80 proc. ludności Strefy Gazy musiało opuścić domy.

Według gazety „The Times of Israel”, po stronie IDF w walkach w Strefie zginęło do tej pory 232 żołnierzy. Izraelska operacja ofensywna została rozpoczęta po niespodziewanym ataku Hamasu z 7 października na południe kraju, w którym zginęło ok. 1,2 tys. osób. 250 zostało wziętych do Gazy jako zakładnicy, a ok. 100 jeńców jest uznawanych za zaginionych. Dwóch zakładników uratowano w tym tygodniu podczas operacji w Rafah.

Przed wojną w Rafah mieszkało 300 tys. ludzi. Dziś atak na to miasto zagroziłby 1,5 miliona palestyńskich cywilów, którzy przybyli tam, aby schronić się przed izraelskimi bombardowaniami w innych częściach Strefy. Izraelskie naloty wielokrotnie uderzały w Rafah, choć do tej pory nie było bombardowań na skalę taką, jak w innych miejscach.

Lekarze z pozarządowej organizacji MedGlobal, którzy niedawno byli wolontariuszami w placówkach medycznych w Rafah i Chan Junus, powiedzieli „Newsweekowi” na początku miesiąca, że Palestyńczycy z Rafah „są przerażeni tym, co się stanie”.

Już teraz około 65 proc. populacji Strefy Gazy jest stłoczone w mieście, które zostało wyznaczone przez izraelski rząd jako „bezpieczna strefa” pomimo powtarzających się nalotów.

Sarah Parkinson, profesorka w Johns Hopkins, powiedziała „Newsweekowi”, że infrastruktura miasta załamuje się pod ciężarem wojny.

— Wielu ludzi w Rafah w zasadzie głoduje. Ludzie jedzą trawą albo paszę dla zwierząt — powiedziała Parkinson. — Czysta woda pitna jest prawie niemożliwa do znalezienia. Dziesiątki tysięcy rodzin mieszka w namiotach. Według szacunków ONZ ok. 80 tys. rodzin — czyli plus minus 400 tys. osób — nie ma odpowiedniego schronienia. Nie ma więc żadnej ochrony przed izraelskim ostrzałem.

— Nieliczne funkcjonujące szpitale są przeciążone. Poza bardzo licznymi urazami leczą one również tysiące przypadków chorób zakaźnych. UNICEF ogłosił już, że liczba przypadków biegunki wśród dzieci wzrosła o 4 tys. proc. od początku wojny. Operacje naziemne IDF i towarzyszący im ostrzał sprawią, że poszukiwanie i tak już trudnodostępnej żywności i wody — lub próba uzyskania dostępu do opieki medycznej w kilku pozostałych, częściowo funkcjonujących szpitalach — będzie śmiertelnie niebezpieczne — dodała Parkinson. — W tych warunkach nie ma możliwości zapewnienia bezpieczeństwa cywilom. Od miesięcy w Strefie Gazy nie ma bezpiecznego miejsca.

Wcześniejsze — lub trwające — naloty ISF na ośrodki miejskie, takie jak Gaza i Chan Junus, były krwawe. W Rafah może być podobnie, a sytuację dodatkowo komplikuje obecność milionów palestyńskich cywilów, którzy nie mają dokąd uciec.

David Tsur, były dowódca izraelskiej jednostki antyterrorystycznej Yamam i były członek izraelskiego parlamentu, powiedział „Newsweekowi”, że wszelkie działania w Rafah będą „złożone”, ponieważ jest to „bardzo wrogi” obszar miejski.

Dodał, że izraelskie jednostki wykorzystają wszystkie szanse, aby uratować zakładników ukrytych w mieście. Jego zdaniem zagrożenie dla Rafah wynika z „cynicznej” taktyki negocjacyjnej Hamasu, który zaproponował sekwencyjne uwolnienie jeńców w ciągu kilku miesięcy w zamian za całkowite wycofanie się Izraela ze Strefy Gazy.

Duży atak w Strefie Gazy może wywołać więcej skarg ze strony Białego Domu, który wzywa Izrael do przejścia na mniej krwawy sposób prowadzenia wojny.

— Izrael ma obowiązek upewnić się, czy może ochronić Palestyńczyków w Rafah. Prezydent Biden jest przekonany, że izraelscy partnerzy rozumieją nasze obawy. Wyraziliśmy je prywatnie, przedstawiliśmy publicznie — powiedział rzecznik Rady Bezpieczeństwa Narodowego John Kirby. — Tak czy inaczej, będziemy nadal wspierać Izrael. Mają prawo i obowiązek ścigać Hamas. Upewnimy się, że będą mogli nadal to robić.

— Biden z pewnością stoi w obliczu politycznych ograniczeń, jeśli chodzi o krytykowanie lub wywieranie presji na Izrael. Wielu jego krytyków w tej kwestii nie zauważa jednak tego, że nawet gdyby mocno naciskał na Netanjahu, aby priorytetowo traktował dobro palestyńskich cywilów, Biden ma bardzo niewielki wpływ na Izrael — tłumaczy Lawrence.

— Izrael ma zdolność do działania z lub bez zewnętrznego wsparcia i pomocy wojskowej. Nie jest zależny od amerykańskiej pomocy wojskowej lub wsparcia, a więc istnieją poważne ograniczenia tego, co może osiągnąć jakikolwiek zewnętrzny aktor — tłumaczy Lawrence.

Frustracja wśród tradycyjnych izraelskich sojuszników jest wyraźna. Josep Borrell, szef dyplomacji Unii Europejskiej, powiedział w tym tygodniu, że Netanjahu „nie słucha”.

Jeśli chodzi o sugestię premiera dotyczącą ponownej ewakuacji Palestyńczyków z Rafah, Borrell powiedział: „Dokąd? Na księżyc?”

Atak IDF na Rafah może skomplikować sprawy. Lokalni partnerzy Izraela — z którymi Netanjahu i jego współpracownicy przez dziesięciolecia próbowali naprawić stosunki i budować regionalne bezpieczeństwo, więzi gospodarcze i polityczne — wyraźnie odczuwają dyskomfort.

Arabia Saudyjska, z którą Izrael negocjował historyczną umowę normalizacyjną do 7 października i późniejszej kampanii w Strefie Gazy, ostrzegła przed „bardzo poważnymi reperkusjami”, jeśli Rafah zostanie zaatakowane.

Jordański król Abdullah powiedział, że izraelski atak „z pewnością doprowadzi do kolejnej katastrofy humanitarnej”, powtarzając apel o natychmiastowe zawieszenie broni.

Egipt, prawdopodobnie najważniejszy partner Izraela w zakresie bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie, wydaje się zaniepokojony zbliżającą się ofensywą. Izraelsko-egipskie porozumienie pokojowe z 1978 r. ustanowiło precedens dla przyszłej współpracy izraelsko-arabskiej. Ponadto Kair od dawna współpracuje przy blokowaniu Strefy Gazy [graniczy ona z Egiptem – przyp. tłum.], starając się zdławić Hamas.

Prezydent Abdel Fattah al-Sisi utrzymał bliskie więzi transgraniczne, a w 2016 r. został opisany przez „The Economist” jako „najbardziej proizraelski egipski przywódca w historii”.

Według egipskiego ministra spraw zagranicznych Samiha Szukriego, porozumienie pokojowe nie jest zagrożone. — Istnieje porozumienie pokojowe między Egiptem a Izraelem, które obowiązywało przez ostatnie 40 lat i nadal będzie obowiązywać — powiedział w tym tygodniu Szukri.

Mimo to urzędnicy w Kairze ostrzegli Izrael przed zajmowaniem korytarza filadelfijskiego, który został zdemilitaryzowany na mocy dwustronnego porozumienia pokojowego z 1978 r. Egipt uznał, że każdy taki ruch stanowiłby „poważne zagrożenie” dla stosunków między państwami.

— Kair jest przede wszystkim zaniepokojony uniknięciem skutków ubocznych konfliktu. Chociaż egipski rząd jest krytyczny wobec dalszych ataków na Rafah, jest mało prawdopodobne, aby Izrael to powstrzymało — uważa Lawrence.

— Jedynym sposobem na zmianę planów Izraela byłoby przekonanie Netanjahu, że atak na Rafah nie uczyni Izraela bezpieczniejszym. Izraelski rząd koncentruje się na uwolnieniu zakładników i walce z Hamasem, ale długoterminowe bezpieczeństwo Izraela zależy od rozwiązania szerszego konfliktu i ogólnego statusu Palestyńczyków. Atak na niewinnych nie jest sposobem na osiągnięcie pokoju i bezpieczeństwa. Badania nad konfliktami wykazały, że stosowanie przemocy wobec nieuzbrojonych obywateli raczej podsyca ekstremizm, niż go eliminuje — zakończyła Lawrence.

Tekst opublikowany w amerykańskiej edycji „Newsweeka”. Tytuł, lead i skróty od redakcji „Newsweek Polska”.