W sondażu SW Research dla „Wprost” (wrzesień 2024 r.) blisko 15 proc. Polaków przyznało, że w ostatnim roku zaciągnęło tzw. chwilówkę. Z kolei z danych Biura Informacji Kredytowej (BIK) wynika, że tylko w lipcu 2024 r. firmy pożyczkowe przyznały łącznie 1 mln 216 tys. pożyczek o wartości 1 mld 883 mln zł.
Według najnowszych danych BIK (sierpień 2024), 46.8 proc. dorosłych Polaków posiada zobowiązania kredytowe lub pożyczkowe. Oznacza, że prawie co drugi dorosły Polak jest kredytobiorcą lub pożyczkobiorcą. To daje około 14-15 milionów osób w bazie BIK. Warto dodać, że około 6 proc. wszystkich zobowiązań kredytowych w Polsce jest opóźnionych o ponad 90 dni.
Nie wszystkim spłacanie zobowiązań idzie dobrze. Osoby, które mają problemy ze spłatą, dla uniknięcia najcięższych konsekwencji, powinny jak najszybciej skontaktować się z pożyczkodawcą i spróbować wypracować rozwiązanie. Może to być restrukturyzacja długu lub rozłożenia go na raty. W innym przypadku konsekwencje prawne oraz finansowe mogą być naprawdę opłakane.
Odsetki za opóźnienie
Po przekroczeniu terminu spłaty, pożyczkodawca ma prawo naliczać odsetki za opóźnienie. Są one zwykle wyższe niż standardowe odsetki umowne i zależą od ustaleń zawartych w umowie, choć nie mogą przekraczać maksymalnego dopuszczalnego poziomu wynikającego z Kodeksu cywilnego (obecnie odsetki maksymalne wynoszą dwukrotność odsetek ustawowych).
Monity i wezwania do zapłaty
Pożyczkodawca zazwyczaj wysyła wezwania do zapłaty (listy, e-maile, wiadomości SMS), które mogą być dodatkowo płatne przez dłużnika. Koszty monitów są regulowane w umowie, a pożyczkodawca może je doliczać do zadłużenia. Te koszty mogą istotnie zwiększyć całkowitą kwotę do spłaty.
Windykacja
Jeżeli mimo wezwania dłużnik nie spłaca długu, sprawa może trafić do firmy windykacyjnej, która zajmie się odzyskaniem należności. Windykatorzy mogą kontaktować się z dłużnikiem telefonicznie, listownie, a nawet osobiście. Windykacja może prowadzić do dodatkowych kosztów, które zostaną przeniesione na dłużnika.
Negatywna historia kredytowa
Brak spłaty pożyczki może skutkować wpisaniem dłużnika do baz takich jak BIK (Biuro Informacji Kredytowej), KRD (Krajowy Rejestr Długów), czy innych rejestrów dłużników. Negatywna historia kredytowa może utrudnić uzyskanie przyszłych pożyczek, kredytów, czy umów abonamentowych na telefon, internet itp.
Wypowiedzenie umowy pożyczki
Pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę pożyczki, co oznacza, że cała pozostała do spłaty kwota staje się natychmiast wymagalna. Zazwyczaj następuje to po określonym czasie od pierwszej zaległości, jeśli dłużnik nie podjął prób uregulowania długu.
Postępowanie sądowe
Jeśli próby polubownego odzyskania długu zawiodą, pożyczkodawca może skierować sprawę do sądu. Może to być postępowanie w trybie nakazowym lub upominawczym, które często kończy się wydaniem nakazu zapłaty. Po wydaniu nakazu zapłaty dłużnik ma prawo się odwołać, jednak jeśli tego nie zrobi, nakaz staje się prawomocny.
Egzekucja komornicza
Po prawomocnym wyroku sądu pożyczkodawca może skierować sprawę do komornika, który przeprowadzi egzekucję z majątku dłużnika. Komornik może zająć: wynagrodzenie za pracę, rachunki bankowe, ruchomości (np. samochód), nieruchomości (np. mieszkanie). Egzekucja komornicza wiąże się z dodatkowymi kosztami, które są przenoszone na dłużnika.
Zajęcie wynagrodzenia lub konta bankowego
Komornik może zająć część wynagrodzenia dłużnika lub środki na jego koncie bankowym do wysokości zadłużenia. Istnieją jednak limity zajęcia wynagrodzenia, np. minimalna krajowa musi pozostać nietknięta przy zatrudnieniu na umowę o pracę.
Upadłość konsumencka
W skrajnych przypadkach dłużnik może ogłosić upadłość konsumencką, jeśli nie jest w stanie spłacić swoich zobowiązań. Celem tego procesu jest umożliwienie osobom, które są w trudnej sytuacji finansowej i nie mogą spłacić swoich długów, uporządkowanie zobowiązań i uzyskanie tzw. oddłużenia. To jednak wiąże się z wieloma ograniczeniami, np. koniecznością likwidacji majątku i długotrwałym planem spłat.
Dług może zostać sprzedany
Pożyczkodawcy mają też możliwość sprzedania długu firmom windykacyjnym. oznacza to, że dłużnik wciąż będzie musiał uregulować należności, ale już wobec nowego wierzyciela.
Problemy z paszportem
W niektórych przypadkach, jeśli dług wynika z niepłacenia zobowiązań alimentacyjnych, dłużnik może mieć ograniczone możliwości podróży zagranicznych lub ubiegania się o paszport.
Przedawnienie długu
W Polsce długi z tytułu pożyczek konsumenckich przedawniają się po trzech latach, ale pożyczkodawca może przerwać bieg przedawnienia, np. wnosząc sprawę do sądu. Po przerwaniu biegu przedawnienia okres zaczyna się liczyć od nowa.
