Bez jajek i zająca. Niektóre wielkanocne zwyczaje mogą szokować

Tym, którzy nie są amatorami baraniny, na pewno bardziej spodoba się wielkanocna tradycja, jaką kultywuje się we Francji, a dokładniej w położonym niemal w połowie drogi między Tuluzą a Montabaum miasteczku Bessières. To właśnie na tamtejszym rynku w każdy wielkanocny poniedziałek powstaje… gigantyczny omlet. Do jego smażenia wykorzystuje się ogromną patelnię o średnicy czterech metrów, na której ląduje – jak wyliczyli skrupulatnie organizatorzy – ponad 15 tys. jajek. Efekt? Blisko sześć tysięcy porcji świątecznego omletu dla wszystkich widzów tego niecodziennego wydarzenia. Tradycja rzekomo nawiązuje do czasów wojen napoleońskich, kiedy w Bessières miał pojawić się osobiście sam cesarz Francuzów ze swoim wojskiem. Mieszkańcy, chcąc uczcić ten wyjątkowy dzień, mieli przygotować tak duży omlet, żeby poczęstować nim wszystkich żołnierzy. Trudno powiedzieć, ile w tej historii prawdy, ale faktem jest, że opierając się na tej legendzie w oksytańskim miasteczku w latach 70. XX wieku powstało… Światowe Bractwo Rycerzy Wielkiego Omleta. Jego członkowie w 1973 roku po raz pierwszy przygotowali dla mieszkańców Bessières placek składający się z „zaledwie” kilku tysięcy jaj. Wydarzenie momentalnie stało się miejscową tradycją, którą udało się wypromować także w innych częściach francuskojęzycznego świata. Dzięki temu monumentalne omlety zaczęły powstawać również w amerykańskiej Luizjanie, kanadyjskim Quebecu, belgijskim miasteczku Malmedy, a nawet na terenie Nowej Kaledonii!

Wybuchowy wóz

W Italii, jak to w Italii, świętowanie zmartwychwstania pańskiego odbywa się bardzo hucznie. Widać to zwłaszcza we Florencji, w której od niemal pięciu wieków w każdą Niedzielę Wielkanocną obchodzi się Scoppio del Carro, czyli – dosłownie – eksplozję wozu. Nafaszerowany fajerwerkami, prowadzony przez woły pojazd pokonuje trasę spod romańskiego kościoła Świętych Apostołów aż do słynnej florenckiej katedry – bazyliki Santa Maria del Fiore. Towarzyszy mu oczywiście tłumny pochód turystów i mieszkańców przebranych w stylizowane na XV wiek stroje. Po zakończonej mszy pod gmachem świątyni następuje punkt kulminacyjny – pirotechnika zostaje odpalona przez biskupa, a całe zabytkowe centrum Florencji wypełniają odgłosy petard i fajerwerków. Tradycja ta trwa z powodzeniem od końca średniowiecza, a upamiętnia wydarzenia, które miały miejsce kolejne 500 lat wcześniej – nawiązuje ona bowiem do pierwszej krucjaty. To w 1097 roku wywodzący się z cenionego miejscowego rodu rycerz Pazzino de Pazzi jako pierwszy wspiął się na mury obleganej przez chrześcijańskie wojska Jerozolimy i za to został nagrodzony krzemieniami z Bazyliki Grobu Pańskiego. Kamienie trafiły właśnie do kościoła Świętych Apostołów w stolicy Toskanii, a z ich pomocą w każdą Wielkanoc początkowo odpalano „święty ogień”, który następnie, dzięki pochodniom, roznoszony był po florenckich domostwach.

Taniec śmierci

Choć równie spektakularnie, ale zdecydowanie w innym klimacie Wielkanoc świętuje się w hiszpańskim Verges. To położone w północno-wschodniej części Katalonii, zaledwie około 30 kilometrów od Girony, miasteczko słynie z osobliwej świątecznej tradycji – tańca śmierci (po katalońsku: dansa de la mort). „Impreza” odbywa się w noc z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek i trwa prawie trzy godziny. Biorący w pokazie tancerze przywdziewają na tę okazję specjalne, czarne, przypominające te halloweenowe kostiumy kościotrupów, a na twarze zakładają równie straszne maski. Całość stylizacji dopełniają odpowiednio dobrane rekwizyty – kosa, taca z popiołem lub pozbawiony wskazówek zegar. Ta upiorna parada wyrusza dokładnie o północy, kierując się wąskimi uliczkami tutejszej starówki w kierunku miejscowego kościoła. Przy świetle pochodni i odgłosach bębnów odbywa się mroczny spektakl, który alegorycznie ma uzmysłowić przybyłym ulotność ludzkiego życia. Pierwsze wzmianki o odbywającym się w Verges tańcu śmierci pochodzą z 1666 roku, jednak katalońscy historycy twierdzą, że tradycja jest o wiele starsza, ma bowiem upamiętniać ofiary epidemii dżumy, jaka przetoczyła się przez Europę w XIV wieku.

Uwaga na głowę!

W Grecji, podobnie jak we Włoszech, świętowanie Wielkanocy kojarzy się z hałasem – tym razem mowa jednak nie o fajerwerkach, ale odgłosie… tłuczonych doniczek. Ten zwyczaj kultywowany jest na Korfu. To właśnie w miasteczkach tej jońskiej wyspy w Wielką Sobotę, dokładnie o 11.00, zaczynają bić kościelne dzwony, a z parapetów i balkonów spadają wypełnione wodą doniczki. Wbrew pozorom resztki z rozbitych naczyń nie zalegają długo na chodnikach – niemal od razu zabierane są przez dzieci i odwiedzających Korfu turystów, ponieważ przyjęło się, że zatrzymanie pamiątkowego kawałka gliny przynosi szczęście i pomyślność. Według różnych źródeł sam ten zwyczaj ma oznaczać pozbycie się starych rzeczy, aby zrobić miejsce na nowe. Symbolicznie jednak odczytuje się to jako pożegnanie z problemami i troskami. Tradycja ta rzekomo ma swoje korzenie jeszcze w czasach panowania na wyspie Republiki Weneckiej, lecz kilka wieków temu tłuczenie garnków i donic odbywało się w ostatnim dniu grudnia i miało uświetnić przyjście nowego roku.

Wielki ogień

Jeszcze starszą historię mają niektóre zwyczaje wielkanocne, które do dzisiaj kultywowane są w Niemczech. Jednym z najbardziej spektakularnych jest rozpalanie ogromnych ognisk przy okazji Wielkiego Piątku lub Niedzieli Wielkanocnej. Tradycja ta, mająca swoje korzenie jeszcze w czasach przedchrześcijańskich, kiedy w ten sposób świętowano nadejście wiosny, utrzymuje się w całych Niemczech. Chyba to najbardziej znane ognisko rozpalane jest co roku nad samym brzegiem Łaby w prestiżowej dzielnicy Hamburga – Blankenese. Z kolei w znajdującej się tuż przy polskiej granicy Saksonii, a dokładnie na terenie Górnych Łużyc, kultywowany jest zwyczaj wielkanocnych przejazdów konnych. Jeźdźcy ubrani w granatowe garnitury, kapelusze i białe rękawiczki dosiadają elegancko przystrojonych koni i podczas przejazdu przez katolickie wioski ogłaszają zmartwychwstanie Chrystusa!