– Konfederacja miałaby szansę nie tylko na pojawienie się w sejmiku, ale też na dojście do realnej władzy. Oczywiście pewnie jeszcze nieraz usłyszymy o nich, że chcą wywracać stolik, ale zauważmy, że już teraz w niektórych dużych miastach bez większego problemu są na wspólnych listach z PiS – mówi dr Maciej Onasz, politolog z Uniwersytetu Łódzkiego.
„Newsweek”: Czy doszliśmy już do momentu, w którym rolnicze protesty zaczynają poważnie wpływać na opinię publiczną?
Dr Maciej Onasz: — W sondażach jeszcze tego aż tak bardzo nie widzimy, ale niewątpliwe, jeśli te protesty będą utrzymywane, to ten wpływ będzie coraz bardziej wyraźny. Pamiętajmy, że jesteśmy jednak cały czas na początku procesu i dopiero ostatnio mieliśmy do czynienia z pierwszymi nasilonymi akcjami w większych miastach czy na drogach krajowych.
Ludzie, którym do tej pory ten temat mógł być obcy, stoją w korkach i zaczynają odczuwać to na własnej skórze.
— Tak i bardzo istotne będzie to, jak poszczególne strony rozegrają to pod kątem przekazu i narracji. Kluczowe jest pytanie o to, na kogo przerzucona będzie odpowiedzialność? Oczywiście rządzący wskazują swoich poprzedników z PiS, ponadto często pojawiają się wskazania o inspirację protestów ze strony Kremla. Przynajmniej w pewnej mierze jest to zagrożenie rzeczywiste.
Mam wrażenie, że wskazywanie na Rosjan nie daje skutku. Rolnicy sporo mówią o Brukseli.
— Na rolników to nie działa, natomiast dla szerszej publiczności jest to zrozumiałe i dlatego strona rządowa przywołuje ten argument. Bardzo nie chcą przecież, żeby wina za to, że ludzie stoją w tych korkach, spadła na nich. Należy jednak pamiętać, że treści przedstawiane w trakcie trwających protestów wyraźnie wpisują się w narrację Kremla. Szczególnie wtedy, gdy pojawiają się ataki wymierzone w Ukrainę i Ukraińców.
Jeśli chodzi o rolników, to każda partia ma trochę za uszami. No może poza Konfederacją, która po prostu nigdy u władzy jeszcze nie była.
— Tak, odpowiedzialność za sytuację w polskim rolnictwie rozkłada się między różne podmioty. Oczywiście w największej mierze spada na poprzednią ekipę, jako że nowa nie miała zbyt wiele czasu, żeby cokolwiek zrobić. Z drugiej strony oni przecież też nie rządzą od wczoraj, a rolą władzy zawsze jest to, aby konflikty rozwiązywać. Konfederacja stoi z boku i jest w wygodnej sytuacji, bo tam, gdzie pojawia się karta antybrukselska, ta partia zyskuje najwięcej. To jedyne ugrupowanie otwarcie antyunijne.
Może dlatego rośnie w sondażach.
— W części sondaży faktycznie widzimy, że rośnie poparcie dla Konfederacji. Weźmy pod uwagę nadchodzące wybory samorządowe. Wzrost tego poparcia dotyczy najprawdopodobniej tych regionów, w których od lat eurosceptycyzm jest na względnie wysokim poziomie. To województwa na wschodzie i południu kraju, w których prawica, również ta radykalna, cieszy się strukturalnie wyższym poparciem.
Według najnowszego sondażu United Surveys dla RMF FM i „Dziennika Gazety Prawnej” to właśnie na Podlasiu Konfederacja ma szansę stać się języczkiem u wagi, jeśli chodzi o władzę w samorządzie województwa.
— Tak, to jest ten punkt, gdzie Konfederacja miałaby szansę nie tylko na pojawienie się w sejmiku, ale też na dojście do realnej władzy. Oczywiście pewnie jeszcze nieraz usłyszymy o nich, że chcą wywracać stolik, ale zauważmy, że już teraz w niektórych dużych miastach bez większego problemu są na wspólnych listach z PiS.
Nie odrzucałbym scenariusza, w którym Konfederacja poszukiwałaby porozumienia w sejmiku z Koalicją Obywatelską czy Trzecią Droga, jeśli w podlaskim sejmiku zabraknie Lewicy. Gdy pojawi się możliwość uzyskania władzy – będą gotowi porozumieć się z tą stroną, która zaprezentuje lepszą ofertę. Pamiętajmy, że Koalicja czy Trzecia Droga podchodzą do Konfederacji łagodnie, nie chcąc zamykać sobie dróg ewentualnego porozumienia. Jedynie stanowisko Lewicy jest jednoznaczne i wykluczające taki scenariusz.
Tymczasem PiS ubiera się w szaty obrońców polskiej wsi, choć to ich grzechy w sporej mierze doprowadziły do obecnego stanu. Ludzie są w stanie kupić tę bajkę?
— Część być może tak, ale PiS jest w bardzo trudnej sytuacji. To na nich spada odpowiedzialność za osiem ostatnich lat. Ten skręt o 180 stopni względem wcześniejszych wypowiedzi nie będzie wiarygodny dla ogromnej części rolników. PiS oczywiście będzie próbował rozgrywać te protesty na swoją korzyść, choćby dlatego, że chodzi o strukturalny elektorat. Zaznaczmy, że pamięć wyborców jest dosyć ulotna, więc w jakiejś mierze PiS-owi może trochę uda się przebić z nową narracją. Nawet jeśli na tym nie zyskają, to zminimalizują straty.
Koalicja 15 października stale przytakuje, popiera protesty, mówi, że wszystko rozumie, a jednocześnie wciąż nie przynosi rolnikom obiecanych konkretów.
— Tutaj niektóre elementy wskazują na to, że rządzący grają na przeczekanie. Według założenia, że rolnikom w końcu się znudzi albo będą zmuszeni udać się do prac w gospodarstwach i protesty same wygasną. W dodatku w kontekście wyborów samorządowych nie są to potencjalni wyborcy Koalicji Obywatelskiej.
Ale już PSL-u tak.
— PSL-u jak najbardziej, ale partia Donalda Tuska, gdyby w pełni skapitulowała przed rolnikami, nie wywołałaby dużego entuzjazmu w swoim wielkomiejskim elektoracie. Bo z jednej strony mamy duże poparcie dla protestów rolniczych, ale gdy już przychodzi do bardziej konkretnych spraw, czyli możliwych rozwiązań, to sytuacja nie jest aż tak jednoznaczna. Pamiętajmy, że wiązałoby się to już z konkretnymi wydatkami na wsparcie gospodarstw rolnych, a to mogłoby wywołać negatywne emocje w elektoracie KO. PSL natomiast stoi tutaj w rozkroku. Jest częścią koalicji, ma poglądy prounijne, nie chce wejść w narrację antyukraińską, a tym bardziej jakkolwiek prorosyjską skoro szef partii kieruje resortem obrony narodowej, a aktualny wróg Polski jest bardzo jasno zdefiniowany.
PSL ma jednak przecież swojego ministra rolnictwa — Czesława Siekierskiego. Choć jego głównym szefem wciąż jest Tusk.
— Premier przez dłuższy czas nie angażował się mocno w ten konflikt. Dopiero ostatnio się zaktywizował. I dziś widać, że to on podejmuje najważniejsze decyzje, takie jak zwołanie czwartkowego szczytu z rolnikami.
Myśli pan, że jest szansa na polityczny gamechanger przed wyborami samorządowymi w związku z rolniczymi protestami?
— Zostało bardzo mało czasu do 7 kwietnia, co skłaniałoby nas do konkluzji, że jakiejś ogromnej zmiany nie będzie. Z drugiej strony jest jeden punkt na tej osi, który daje taki potencjał. Są to oczywiście Święta Wielkanocne. Bo co jeśli ogromne natężenie protestów będzie miało miejsce właśnie wtedy, tuż przed wyborami?
Zabraknie jajek na święta?
— Jeśli w jakimś aspekcie ludziom posypie się Wielkanoc, to może to mieć znaczenie. Może i na krótką metę, ale przecież wybory będą tydzień później.
