Uderzenie dużego ciała niebieskiego przed 66 milionami lat było niszczycielskie. Wywołało ogromne zniszczenia, zimę nuklearną, odcięło Ziemię od promieni słonecznych na wiele lat i zmiotło z powierzchni 75 procent wszystkich gatunków. Katastrofy nie przeżyły żadne dinozaury nieptasie, żadne plezjozaury, ichtiozaury, pliozaury czy mozazaury żyjące w morzach, żadne pterozaury i wiele innych zwierząt mezozoiku. Także większość ówczesnych ptaków.
Ptaki były pod koniec mezozoiku całkiem dobrze rozwinięte. Tworzyły wiele form i chociaż nie dominowały na świecie jak dinozaury, to jednak stanowiły ważną gałąź tamtego życia. Uważa się, że wraz ze ssakami przetrwały uderzenie asteroidy, by następnie po linii K-T stać się zalążkiem nowego życia na Ziemi. W rzeczywistości większość ptaków także wymarła 66 milionów lat temu.
Nowe znalezisko z Antarktydy wskazuje na to, że to właśnie ten odległy kontynent, który dzisiaj nie kojarzy nam się z kolebką życia na Ziemi, ocalił tę grupę.
Antarktyczny ptak znacznie starszy niż pingwiny
Antarktyda kojarzy się niemal wyłącznie z jedną grupą współczesnych ptaków – pingwinami. W rzeczywistości najstarsi przodkowie pingwinów znani są z innych kontynentów. Ich najstarszy znany protoplasta Waimanu wywodzi się sprzed 36 milionów lat z Nowej Zelandii, a z podobnego okresu wywodzi się Inkayacu z Peru. To znacznie później niż koniec mezozoiku, wraz z którym zakończyło się istnienie na Ziemi tak wielu grup zwierząt.
Zanim powstali pierwsi przodkowie pingwinów, Antarktyda okazała się schronieniem ptaków mezozoicznych w czasie jednej z największych katastrof w dziejach świata.
Ptak nazwany Vegavis został odnaleziony w 1992 roku na wyspie Vega ba terenie Ziemi Grahama u brzegów Antarktydy (stąd jego nazwa). Uznano, że jest jednym z najstarszych krewnych ptaków blaszkodziobych, zatem to krewniak kaczek i gęsi. Nie należał jednak do tej grupy, nie był ani pradawną kaczką, ani pradawną gęsią. Sposobem życia przypominał dzisiejsze nury – też używał silnych nóg jako napędu pod wodą Stanowił jednak pierwszy dowód na to, że najstarsi przodkowie dzisiejszych grup ptaków żyli pod koniec mezozoiku równolegle z dinozaurami.
Wegawis zamieszkiwał mezozoiczną Antarktydę, która wówczas leżała dalej od bieguna niż obecnie. Była pełna życia, na które składały się dinozaury, zwierzęta morskie, ale i ptaki. I wiele wskazuje na to, że to właśnie Antarktyda okazała się naturalnym schronieniem dla istot, które próbowały przetrwać zagładę sprzed 66 milionów lat. Tu bowiem fala zniszczeń po trafieniu asteroidy albo nie dotarła, albo dotarła w ograniczonym zakresie.
Ptak, który był rówieśnikiem tyranozaura
Dotąd uważano, że wegawis pojawił się jako gatunek już po zagładzie, około 65 milionów lat temu jako jeden z pierwszych ptaków współczesnych. Teraz wiemy, że ją przetrwał na Antarktydzie. Niemal kompletna czaszka zwierzęcia znaleziona na tym kontynencie datowana jest na 69,2 do 68,4 mln lat temu.
To był więc rówieśnik tyranozaura czy triceratopsa.
Po pierwsze – to dowód na szerokie rozprzestrzenienie i bogactwo ptaków epoki kredy. Po drugie – dowód na istnienie przodków dzisiejszych ptaków wraz z dinozaurami nieptasimi. Po trzecie wreszcie – to dowód na to, że część zwierząt mezozoiku przetrwało katastrofę na Antarktydzie, która stała się świetną kryjówką.
W komunikacie wydanym przez Uniwersytet Ohio, który przeprowadził badania nad ptakami czasów uderzenia asteroidy w Ziemię, czytamy że „66 milionów lat temu, pod koniec okresu kredowego, uderzenie asteroidy w pobliżu półwyspu Jukatan w Meksyku wywołało wyginięcie wszystkich znanych dinozaurów niebędących ptakami. Jednak dla wczesnych przodków dzisiejszego ptactwa wodnego przetrwanie tego masowego wymierania było jak… woda spływająca po kaczce. Antarktyda mogła służyć dawnym ptakom jako schronienie przed katastrofą, jaka ogarnęła inne miejsca na planecie. Dowody kopalne sugerują istnienie na Antarktydzie umiarkowany klimat z bujną roślinnością, prawdopodobnie służącą jako początek powstania najwcześniejszych członków grupy, do której obecnie należą kaczki i gęsi.”
Czy rozpoznasz polskie ptaki? Będzie łatwo, potem coraz trudniej [QUIZ]
