Migracja to naturalny cykl życia dla wielu ptaków. Głównie spowodowana jest przez pogarszające się warunki pogodowe — krótszy dzień oraz niskie temperatury. Ptakom trudniej jest przez to zdobyć pożywienie, dlatego udają się w podróż do bardziej przystępnych rejonów świata, w którym klimat im sprzyja. Czasami ptaki migrują również ze względu na drapieżniki. W okresie zimowym są bardziej narażone na ich atak niż latem.
Zwykle ptaki zaczynają odlatywać już późnym latem, w drugiej połowie sierpnia lub jesienią. Wszystko zależy od tego, jak szybko zmienią się warunki pogodowe. Przed podróżą ptaki potrzebują zgromadzić spore zapasy tłuszczu. Jest im on niezbędny do uzyskania tzw. gotowości wędrówkowej. To dzięki niemu są w stanie przetrwać daleką drogę, niekiedy osiągającą nawet kilka tysięcy kilometrów.
Większość ptaków z Polski na zimę leci do Afryki. Niektóre gatunki podróżują również do południowych rejonów Europy. Natomiast raniuszki i sikory przylatują do naszego kraju z Niemiec lub z Holandii. Niespodzianką dla niektórych może być to, że w Polsce żyją gatunki, które na zimę wybierają się do Azji. Jest to m.in.:
- dziwonia,
- pliszka cytrynowa,
- świstunka zielonawa,
- muchołówka mała.
Ptaki podczas podróży trzymają się znanych, tradycyjnych szlaków. Kiedy dobierają wysokość loty, uwzględniają nie tylko warunki pogodowe, ale również topografię terenu. Nie lubią lecieć w chmurach, ze względu na gorszą widoczność oraz trudność w wyparowywaniu wody. Z tego względu mogą lecieć pod lub nad nimi. Często używają korytarzy powietrznych o silnych prądach, dzięki którym mogą znacznie przyśpieszyć swoją podróż. Kiedy jednak na nie trafiają, lecą optymalnym dla siebie tempem, które może wynosić od 40 do 70 km/h.
Jednym z pierwszych gatunków, który przylatuje po zimie do Polski, jest żuraw. Wraca on z Afryki oraz z Półwyspu Iberyjskiego, a zobaczyć go można już od lutego. Możemy zaobserwować wracające do kraju klucze żurawi na niebie. Z kolei do wschodniej części Polski przylatują już na przełomie lutego i marca czajki. Stosunkowo wcześnie można też zauważyć świergotki łąkowe i pliszki.
Najbardziej symbolicznym powrotem jest oczywiście powrót bociana białego. Zwykle do Polski wracają na początku kwietnia, chociaż niektóre osobniki można już zobaczyć w marcu.
Najpóźniej do Polski wracają jerzyki, jaskółki i myszołowy. Na wiosnę pojawiają się również zięby, ale tylko samiczki. Samce tego gatunku zostają na zimę w miejscu, aby zająć najlepsze miejsca do gniazdowania.
W rzeczywistości setki różnych gatunków ptaków wracają na wiosnę do Polski. Szczególną uwagę warto jednak zwrócić na te śpiewające. To one sprawiają, że spacer wiosną po lesie lub parku jest wyjątkowy. Spośród śpiewających gatunków należy wyróżnić:
- szpaki,
- kruki,
- dziwonie,
- kukułki,
- wilgi,
- skowronki,
- dzikie gęsi.
Pierwsze ciepłe dni wiosny to doskonała okazja na spacer. Warto wykorzystać pierwsze promienie słońca i docenić ptaki, które wróciły po zimie do kraju.
