Tuska i Dudy nie ma przy głównym stole. „Dla Polski lekcja jest oczywista”

To symboliczne zdjęcie powieliły przez weekend na portalu X tysiące osób, w tym wielu znanych dziennikarzy i komentatorów. Sławomir Dębski, były dyrektor Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych opatrzył je gorzkim komentarzem: „Mocarstwa z Monachium 1938 + 2. Nowa Czechosłowacja czeka w kolejce”. Roger Moorhouse, brytyjski historyk i autor książek o II wojnie światowej, zrobił to jeszcze prościej, zadając zasadnicze pytanie: „Dlaczego nie zaproszono Polski?”

Odpowiedź jest zapewne prosta, choć bolesna. Polska nie jest potęgą tej rangi co atomowe mocarstwa USA, Francja i Wlk. Brytania, w których towarzystwie kanclerz Olaf Scholz czuje się zapewne jak mocarz. Co więcej, wbrew oczekiwaniom po zmianie rządu w Warszawie rok temu, nie doszło wcale do nowego otwarcia w relacjach między Berlinem i Warszawą, o czym rozmawialiśmy w „Newsweeku” z Peterem Oliverem Loewem, dyrektorem Instytutu Spraw Polskich w Darmstadt. Relacje między Tuskiem a Scholzem są szorstkie, między przywódcami nie ma chemii. Kiedy niemiecki prezydent Frank-Walter Steinmaier odwiedził ostatni raz Polskę w 80. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, przywitały go okrzyki osób domagających się reparacji.

Joe Biden żegna się z Europą

Spotkanie w Berlinie zorganizowały Niemcy, goszczące Joe Bidena, który zjawił się z pożegnalną wizytą. Odchodzący prezydent USA przyjechał do Europy z tygodniowym poślizgiem z powodu huraganu Milton. Już 12 października miał uczestniczyć w spotkaniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy w Ramstein w Niemczech. Tyle tylko, że w amerykańskiej bazie lotniczej zjawić się mieli także m.in. Wołodymyr Zełenski i Andrzej Duda. Ten pierwszy wiązał z tym spotkaniem ogromne nadzieje, bo Ukraina wciąż liczy na zaproszenie do NATO. Drugi w maju 2022 r. jako pierwszy zagraniczny przywódca wystąpił w Radzie Najwyższej Ukrainy w Kijowie, zanim jeszcze pielgrzymki liderów do Kijowa stały się modne.

Koalicja Ramstein liczy kilkadziesiąt krajów, więc zrozumiałe jest, że zaproszenie wszystkich przedstawicieli do Berlina w tak krótkim czasie mogło być niewykonalne, niezależnie co o tym sądziły niemieckie władze. Bez względu na to, jaką logiką kierował się Scholz, na spotkaniu powinien być obecny Zełenski, a także przedstawiciel Polski, gdyż jesteśmy krajem frontowym, przez który idzie większość pomocy dla Kijowa. To, że ich tam nie było, otwiera drogę do porównań z Monachium czy Jałtą. Tak czy owak, w najgorszym świetle stawia to Niemcy, które z racji swojej historii powinny robić wszystko, by nie prowokować takich skojarzeń. Scholz być może chciał zagrać w „koncercie mocarstw”, ale zdjęcia i migawki z Berlina nie poprawią wizerunku Niemiec w Polsce i krajach środkowej Europy.

Tusk musi poprawić relacje z sąsiadami

Dla Polski lekcja jest oczywista — choć rząd się zmienił, a Donald Tusk ma dużo silniejszą pozycję i lepszą reputację niż Mateusz Morawiecki, daleko nam do statusu kraju rozdającego karty w Europie, nie mówiąc już o świecie. Żeby mieć wpływ na to, jak będzie wyglądał „pokój” w Ukrainie, polskie władze powinny przede wszystkim jak najszybciej dążyć do poprawy relacji z Ukrainą, które — jak wiadomo — pogarszają się od ponad roku, czyli od „wojny o zboże”, a z powodu sporu o wołyńskie ekshumacje, sięgnęły dna.

Czas też na poważną rozmowę Tuska z Scholzem. Szefowie rządów powinni spotkać się gdzieś z dala od kamer i wyjaśnić sobie różne rzeczy. Niemcy, wbrew deklaracjom części polityków z Berlina, wciąż nie traktują Polski jako równoprawnego partnera w UE, choć gospodarczo jesteśmy dla nich niemal tak samo ważni, jak Francja. Jeśli chodzi o obronność i przygotowanie do zagrożenia ze strony Rosji, Bundeswehra mogłaby brać przykład z Wojska Polskiego. Reset relacji Polski z Niemcami potrzebny jest obu stronom i nie należy z tym zwlekać.